Elkarrizketa
«Gure nortasun politikoa ezabatu ezinean, herritik urrun gaituzte»
Preso ohia
Daniel Dergi joan den martxoan atera zen kartzelatik. Alta, bere sorterrira itzultzeko eskubiderik ez du ukan, Hiriburutik mila kilometrora dagoen Saint-Dizier hirian finkatu baitu frantziar Justiziak bere bizilekua. Gaur egun bere mugimenduak guztiz mugatuta ditu lapurtarrak eta epaileak eginiko hautua betetzen bada, benetako askatasuna eskuratu arte hamar urte itxaron beharko du. Bere eguneroko bizitzaz eta etorkizunaz mintzo gara udako larunbat euritsu batean.
Maite UBIRIA |
Saint-Dizier hiria Champagne-Ardenne eskualdean dago, Frantziako ipar-ekialdean. Euskal Herritik urrun da, mila bat kilometrora, hamar ordutik gora autoz bidaiatuz gero. Larunbat eguerdia da eta hitzordua herriko etxetik gertu finkatu dugunez, ezkongaien desfile paregabea ikusteko parada izan dugu.
Noiz eta nola heldu zinen Saint-Dizieren bizitzera?
Joan den martxoaren 14an atera nintzen kartzelatik eta berehala hona etorri nintzen, epaileak hiru egun eman baitzizkidan Saint-Dizierera heldu eta geroztik prestakuntzan nagoen eskolan izena emateko. Kartzelatik ateratzeko baiteztapadako baldintza zen honat abiatzea eta ikasketak burutzea. Hots, kartzela gibelean utzi eta familiarekin izateko kasik denbora izan gabe honera heldu nintzen.
Azal dezakezu nolakoa den zure bizitza frantziar barnealdeko hiri honetan? Nola pasatzen duzu egun arrunt bat?
Kartzelaren usadioari jarraikiz, 6.00ak aldera jaikitzen naiz eta, jarraian, 8.00etan, prestakuntza zentroan sartzen naiz eguerdira arte. Arratsaldez, ordu batetatik 18.00ak bitartean, bertan egoten naiz. Prestakuntza teorikoa eta manuala jarraitzen dut. Hamabost hilabete segituko dut eskolan. Oraingo trebakuntza hau bukatzerakoan, bi aukera ditut: beste formakuntza bat egin edo lana bilatu.
Prestakuntza amaitu ostean, departamendu honetan bertan lana bilatzera behartuta zaude?
Nire asmoa da hegora jotzea. Alta, debeku zabala ezarri didate. Euskal Herria eta Bretainia ar- tean diren kostaldeko departamenduetan ezin naiz bizi, ez da Pirinioetako departamenduetan ere. Parisera joatea ere ukatu egin didate. Horrek biziki zaila bilakatzen du hemendik mugitzea. Gaur egun, edozein lekura joateko autoa erabili beharra dut derrigorrez; trenez ezin dut inora joan, Parisetik pasatu gabe bidai luzerik egiterik ez baitago Frantzian.
Zenbat denbora igaro behar duzu egoera honetan? Zer iraupen dute epaileak ezarritako neurri zorrotz hauek?
Epaileak bortz urteko baldintzapeko askatasuna ebatsi du. Alta, debekua hamar urtez luzatzen da. Berak agindutakoari jarraikiz, Euskal Herritik at hamarkada bat eman beharko nuke.
Horrelako erabakiek finean zigorra luzatzen dute.
Kartzelatik ateratzerakoan sentitzen duzu libro zaudela. Baina ez da inolaz ere horrela, guztiz alderantziz gertatzen da. Ene ustez, presoaren dosierra hastapenetik amaieraraino kudeatzen duen epaile bereziaren figura sortzeak asmo argia du: espetxetik kanpo ere gu kontrolpean izatea, kartzelatik at beste kartzela handiago batean sartuz, baina, finean, kartzela batean ukanez. Filipe Bidarten kasuan, baita nirean ere, aski frogatzen da zein den helburua. Nolabait, erbesteratu berriak gara. Hiritarrek Frantzian, XXI. mendean, erbesteratuak edo nahiago bada barneko deportatuak direla jakin behar dute.
Zeintzuk dira erbesteratzearen ondorio nagusiak, norberaren bizitzan zein arlo politikoan?
Urruntasunak era askotariko zailtasunak sortzen ditu. Oro har harremanak mugatzen ditu, hartu-emanak konplexuago bilakatzen baititu. Neurri hauen xede nagusia lehenik eta behin gu isolatzea da, eta, ondoren, gu desagerraraztea, bai eremu pertsonalean edo afektibitatearen eremuan, baita erreferentzia politiko gisa ere.
Beharbada zaila da kalean dagoen norbait errepresaliatu gisara irudikatzea...
Elkartasuna kartzelara heltzen da, eta nahiko lan da gaur egun dagoen preso kopurua ikusita horrelako elkartasuna eta laguntza bermatzea. Gure kasua berezia da, jendeak segur aski hauxe pentsatzen du: Dani eta Filipe ez dira preso, jada kalean dira. Alta, ez gara libro, eta neurri batean, egoera hau gure familientzat gogorragoa dela erran behar dut. Xantalek (bikotekidea) ezin du maiz etorri. Bidaia garestia da eta horri gehitu behar zaio hemen egoteko hotela atzeman behar dela. Orotara bisita bakoitzeko 500 euro inguru dira, eta diru kopuru hori, noski, ezin da hilero ordaindu. Bisitak urrundu behar dira... Bestalde, sentimenduen aldetik aski errazagoa da kartzelan: bisitak nola pasatzen diren badakizu, mugak badituzte ere hainbat usadioa dituzu... Kalean, biziki gogorra da, familia edo lagunak partitzen direnean frustrazio handia sortzen da, istantean konturatzen zarelako ezetz, ez dela egia, kalean zaudela baina aske ez zarela bizi.
Aipatu duzu Filipe Bidart eta zu erbesteratuak zaretela... Zuekin ireki duten bidea orokortzeko arriskua ikusten duzu?
Bistan da bide berria ireki na- hian ari direla. Moztu nahi dute kartzela inguruan antolaturik dagoen elkartasun sarea. Kartzelatik ateratzen zaituzte eta katea mozten da. Jada ez zara preso. Noski, beraiek bilatzen dutena ez da soilik kate hori moztea, horrekin batera konpromiso politikoaren kate luzea eten nahi dute. Gure izaera politikoa, gure erreferentzialtasun militantea ezabatu ezinean, Euskal Herritik urrun gaituzte.
Durante su última etapa en prisión coincidió con el preso vasco más veterano en cárceles francesas, Filipe Bidart.
Hemos estado juntos durante siete años en la prisión de Clairvaux.
¿Qué tipo de relación se forja entre dos personas con trayectorias militantes no ya distintas sino incluso divergentes?
Ambos venimos, efectivamente, de dos experiencias de lucha totalmente diferentes y a lo largo del tiempo que compartimos en prisión hemos mantenido un debate muy intenso, hasta el punto de forjar una relación profunda y positiva tanto en el plano personal como en el análisis político.
Supongo que buena parte de sus reflexiones se han centrado en la situación política vasca, y en particular en los cambios experimentados en el movimiento abertzale.
Ambos vivimos con una especial satisfacción no ya sólo los resultados sino el camino de colaboración abierto en las últimas elecciones, simbolizado por Euskal Herria Bai. Vemos que ése es el camino para Iparralde, para Euskal Herria, el de avanzar todos juntos.
Mientras experiencias como la de Batera parecen entrar en barrena ante la actitud de cerrazón de París, una propuesta de autonomía vuelve al escenario político.
Es cierto que en los últimos años ha habido una activación en torno al departamento, luego en Batera, pero al final la sensación era de falta de un contenido global, de una propuesta más elaborada, como la actual propuesta de autonomía política.
Filipe Bidart le reclamará los «derechos de autor» para IK...
Fue IK quien planteó años atrás la autonomía pero, hecho ese reconocimiento, creo que hoy ofrece un lugar común, un espacio natural de colaboración. Filipe y yo vemos con enorme ilusión el trabajo compartido entre abertzales, porque ambos creemos que no podemos repetir los errores del pasado.
Una nueva instancia habilitada por el Estado francés, y que se ha estrenado con militantes vascos, ha centralizado los expedientes judiciales, de tal forma que las jurisdicciones territoriales pierden autoridad para pronunciarse sobre la situación de ciertos presos. A tenor de las medidas adoptadas con Daniel Dergi y antes con Filipe Bidart, la vocación parece ser prolongar el control incluso después de la salida de la cárcel. Además de condenar a ciudadanos vascos con nacionalidad francesa a una suerte de exilio o destierro interior, se les imponen limitaciones que van de la prohibición de acudir a manifestaciones a restringir su círculo de amistades. La Justicia ya amenazó a Bidart por las declaraciones que hizo el mismo día de su salida de prisión y, tras una entrevista concedida recientemente por el ex preso de Baigorri a un periódico regional francés, el juez amenaza incluso con sumar a su ya extensa lista de prohibiciones la de realizar declaraciones públicas.
