Ipar eta Hego Euskal Herrian Abiadura Handiko Trenaren eta trenbidearen kontra lan egiten duten elkarteek maiz aipatu dute bi egitasmoen helburuak aurkakoak direla. Urdazuri-Bidasoa elkarteak lehen aldiz bi aldeetako ikerketak eskuetan hartu eta zenbait datu kontraesankor atera dituzte argitara. Lapurdi aldeko datuak Frantziako Trenbide Sareak eta CADE kolektiboak eskatu zuen ikerketa independenteetan oinarrituta daude. Bidasoaren hegoaldeko datuak Lakuako Gobernuak 2008ko otsailean argitaratu zuen «Euskal Autonomia Erkidegoko trenbide bidezko merkantzien garraioan nazioarteko zabalera duen trenbide sare berriak duen eragina» txostenetik ateratakoak dira.

Azken txosten horretan Euskal Y-az gain, RENFE, FEVE eta EuskoTreneko sareak ere hartzen dira kontuan. Ipar Euskal Herriko loturari dagokionez, bi lehenak dira kontuan hartzen direnak.

Ondorio kontraesankorrak

Bidasoa aldeko elkarteak aurkeztu duen txostenean zenbait ondorio kontraesankor atera dituzte. «Euskal Y eta Renferen sare berritua europar zabalerari egokitzeko, erkidegoko barne mugikortasun beharrei aurre egiteko lehentasuna dute», esan zuen elkarteko Pantxo Tellierrek. Oinarri horretatik abiatuta, elkarteak bi trenbideen ahalmenaren %65a autonomia erkidegoko eta penintsulako bidaietarako izango dela aurreikusi du. Hau da, 204 bidaiari-tren izango direla 2030. urtean eta 47 merkantzietarako. Horrek Gipuzkoatik Iparralderako garraioaren %35 besterik ez du uzten, hau da, 22 bidaiari-tren eta 87 merkantzien garraiorako.

Lapurdi zeharkatuko lukeen Abiadura Handiko Trenarentzako trenbide berria egitea aipatzen dutenean, trenbide zaharra berritzean egunero 264 tren hartzeko ahalmena izango lukeela ere nabarmendu zuten elkartekoek.

Bestalde, Ipar Euskal Herriko trenbide autobideak Euskal Y-arekin dituen elkarrezintasun teknikoak ere aipatu zituzten. Izan ere, ibilbidearen %60 tunela da Bidasoaren hegoaldean. Bestalde, trenbide autobideko tren luzeek %1ko aldapa igo dezakete gehienez eta AHTren trenbide berrian %1,5 eta 1,8 arteko aldapak daude. Bihurguneen kurbadura-erradioa ere aipatu zuten, 3.500ekoa baita zenbait tokitan eta tren luzeok 8.600 eta 8.800ekoa behar dute.

Elkarteak egin duen ikerketa hori Lapurdiko hautetsiei igorri diete eta aurrerantzean egingo diren analisietan kontuan har dadin eskatu dute. Lapurdi hegoaldea, Errobi eta Aturri Errobi herri elkargoetako hautetsiekin mintzatu dira, eta elkargoek eskatu duten ikerketa independentea jasotzen dutenean txosten hau ere aintzat hartzea eskatu diete. Ikerketaren emaitzak hilaren bukaeran emango dituzte aditzera. Datu horiek AHT Gelditu! elkarteari ere helaraziko dizkiete gerora elkarlana abian jartzeko.

Garraio politika

Estatu frantseseko Trenbide Sarearen eta Estatu espainoleko garraio politikak guztiz aurkakoak direla nabarmendu zuen elkarteak. SNCFk tren garraioaren alde egiten du, eta Estatu espainolean, berriz, kamioien alde egin da apustu. Errepideetako azpiegituretan Estatu espainola munduko bigarrena baita AEBen ondotik, eta 2013. urterako 13.000 kilometro errepide egotea aurreikusten da.

Gipuzkoa, Bizkaia eta Arabako trenbideetan 2006an bost milioi tona merkantzia garraiatu ziren, gehiengoa (2,4 milioi) siderurgia-produktuak, eta atzetik eraikuntzarako produktuak eta automobilak. Abiadura handiko garraioa ez dago horrelako produktuetarako egokitua.

Egun, Lapurdiko trenbidetik egunero 53 tren pasatzen dira, eta SNCFk %340ko hazkundea aurreikusten du 2020rako, oso sinesgarria ez den bilakaera. Horrela, behar baino gutxiago erabiltzen den trenbide bat izanik, bigarren bat egiteko proiektua zentzugabea dela salatu dute.