Registrar en euskara a los recién nacidos es un arduo camino
En Euskal Herria, todavía hoy, muchos padres y madres tienen que realizar un gran esfuerzo para cumplimentar lo que en muchos países es un mero trámite: inscribir a sus hijos e hijas en su idioma materno. Ayer dieron su testimonio junto a representantes de UEMA y Behatokia.
Ana ABARIZKETA |
«Nos encontramos ante una negación, un conflicto lingüístico. De lo que se trata es de que los euskaldunes tienen menos derechos que las personas que hablan en otro idioma oficial. En definitiva, se trata de ser ciudadanos y ciudadanas de segunda incluso en los municipios euskaldunes». Son palabras del presidente de UEMA, Jon Bollar, uno de los participantes en la rueda de prensa que se dio ayer en Donostia para explicar y denunciar la injusta situación en la que se encuentran muchas madres y padres en todo el territorio de Euskal Herria.
También estuvieron presentes la directora del Observatorio de Derechos Lingüísticos Behatokia, Garbiñe Petriati, y el abogado Unai Iturrioz, además de varias personas afectadas por este asunto, algunas de ellas a punto de dar a luz. Fueron ellas las protagonistas que dieron a conocer el esfuerzo que tienen que realizar para poder registrar en euskara en sus pueblos y ciudades a los recién nacidos.
Uno de los primeros trámites que tienen que formalizar los progenitores después de que nazca el bebé es el de inscribirlo en el registro civil. Un paso obligatorio pero que, en la actualidad en nuestro país, cuando se hace en euskara acarrea numerosos problemas en muchos lugares y es imposible en otros.
El presidente de UEMA subrayó que este conflicto lingüístico «es un fiel retrato de la relación entre queremos vivir en euskara y quienes nos lo impiden». Incluso de entre los 48 municipios de Araba, Bizkaia y Gipuzkoa que forman UEMA, sólo dos tienen la posibilidad de inscribir en euskara. A los 46 municipios restantes, «la solución que se les ofrece a los ciudadanos es bajar la cabeza en contra de su voluntad y registrar a su hijo o hija en castellano», comentó Bollar antes de lanzar una pregunta con mucha intención: «¿Qué es lo que hacen ante esta situación el Estado, el Gobierno vasco y Eudel?».
Y es que el Estado español modificó la ley referente a los juzgados de paz y los registros civiles para que pueda utilizar también el euskara, pero se cambió 23 años después de que el euskara lograra la oficialidad en la CAV. Por ello, Bollar afirmó que Lakua está actuando con extrema lentitud. «Están atrasando continuamente la fecha para propagar Inforeg (programa que permite la tramitación en euskara)». También expresaron su descontento con Eudel por su nulo compromiso real con este derecho.
Garbiñe Petriati, por su parte, explicó que en los casos en los que ya antes de nacer el bebé se traslada el deseo de hacer la inscripción en euskara se pide que se realicen las gestiones necesarias, «la respuesta que han obtenido es que hay problemas, han rechazado la petición o les han comunicado que no es posible. Incluso en la Comunidad en la que se debería poder realizar, la falta de voluntad de la Administración ha impedido poder hacer uso de este derecho». La responsable de Behatokia también explicó que en Ipar Euskal Herria «al ciudadano euskaldun no se le reconoce ningún derecho, y el francés es la única lengua».
Petriati acabó su comparecencia con una exigencia para todas las administraciones: «Que terminen con esta injusticia y reconozcan los derechos lingüísticos».
Gurasoen testigantzak izan ziren atzokoan, beharbada, hunkigarrienak. Tokian tokikoak jaso genituen, bakoitzak berea, guztiz ezberdinak. Mezua, ordea, berbera, guraso izango direnak haurrak euskaraz erregistratzera animatzea
Ainhoa ELIZONDO
Azkaine
“Aurpegi txarrak jarri zizkiguten, txiste bat kontatzen ariko bagina bezala begiratu ziguten”
Ainhoa Elizondo Lapurdiko Azkaine herrian bizi da eta bere haurra Baionan sortu zen. Iparraldean euskara hizkuntza ofiziala ez denez, ezinezkoa da jaioberria euskaraz erregistratzea, ondorioz Baionako Herriko Etxera joan zirenean ez zuten inolako aukerarik izan haurra euskaraz inskribatzeko.
«Aurpegi txarrak eta txiste bat kontatzen ariko bagina bezala begiratu ziguten, beraz, nire haurrak ez du izan besteek izan duten eskubidea, alegia, bere hizkuntzan, euskaraz, inskribatzeko eskubidea, beste guztiek izan dutena».
Gurutze MARITORENA
Barañain
“Martxoaren 11n gauzatu zen Arhaneren jaiotza-inskripzioa, Barañainen eta euskaraz”
Gurutzek eta Diegok 2010ko apirilean jakin zutenean guraso izan behar zutela eta argi izan zuten euskaraz egin nahi zutela. Hortaz, lehenik eta behin, Barañaingo Erregistro Zibilera jo zuten, haurra jaiotakoan euskaraz inskribatzerik izango al zuten galdetzera. Aurreneko galdera erregistroko langileak egin zien, hots, non sortutako haurra zen galdetu zien, izan ere, Iruñeko erietxeren batean jaioa izanez gero, Iruñeko Erregistro Zibilean euskaraz erregistratzea bazuten, Barañainen, aldiz, ezinezkoa. 2011ko urtarrilean itzuli ziren, baina ez zutela inongo urratsik eman adierazi zien. Beraz, Hizkuntz Eskubideen Behatokiak prestatutako idatzizko eskaera aurkeztu zuten.
Lanak, ordea, ez ziren hor amaitu beste hamaika konturi eutsi behar izan zieten-eta. Hala eta guztiz ere, iritsi ziren albiste onak; «martxoaren 11n gauzatu zen Arhaneren jaiotza-inskripzioa, Barañainen eta euskaraz. Administrazioaren aitzinean akuilu lana egin behar izan dugu betebeharra gogorarazteko, baina ez dugu zalantzarik, ahaleginak merezi izan du helburua lortu baitugu. Horregatik guraso izango direnak animatu nahi ditugu, beren seme-alabak euskaraz inskribatu nahi badituzte, Hizkuntz Eskubideen Behatokiarekin harremanetan jar daitezen, hasieratik bukaerarainoko aholkularitza jasoko baitute».
Iratxe ARANBURU
Zarautz
“Epaileak baimena eman zigun, baina baliabiderik ez eta gaztelerazko liburuan euskaraz idatzi genuen”
Bigarrenaren zain dago Iratxe Aranburu zarauztarra eta oraindik ez daki bere haurra euskaraz erregistratzeko aukerarik izango ote duen. Aurreneko umearekin hasi zuten, ordea, hauek ere oztopoz beteriko bidea. Azpeitiko Bake Epaitegian egin zuten eskaera eta bertako epaileak baimena eman zien, baina baliabiderik ez zela-eta gaztelerazko erregistro liburuan euskaraz idazten utzi zien. «Noski, gu ez gaude konforme, hori ez baita euskara normalizatua izan beharko litzatekeen egoera batean inondik inora ere justua». Beraz, bigarrengoz haurdun gelditu zenean bide berari ekin zioten, oraingoan, ordea, akatsetatik ikasita.
«Oraingoan azeriago ibili gara eta gure antzera zeuden beste hainbat herritarrekin hitz egin genuen, Euskal Herrian Euskaraz-era ere jo genuen. Harrigarria da herritarrek ez izatez egoera nolakoa den ez jakitea. Hau da gaur egungo egoera, eta edozein herritarri esanda gelditzen dira aho zabalik. Zarauzko Udalak bere lana egin du, Bake Epaitegiko langileek nahi dute euskaraz informatizatu egoera guztia, baita herritarrek ere, baina oraindik ere gure taldeko bat erditzear dago eta ez dakigu euskaraz erregistratzerik izango duen».
Leire MUNDUATE
Ataun
“Eskaera kopurua gehitzeak ekarriko al du berez eskatu gabe zor zaigun eskubidea?”
Ataundar hau bi semeren ama da. 2008ko udaberrian, lehen haurra jaiotzear zegoenean, prentsaren bitartez jakin zuten Euskal Herrian lehen aldiz haur bat euskaraz erregistratua izan zela. Jakin-mina piztu eta bide berbera jarraitzea erabaki zuten. Euri asko egin du hartatik, orduan Behatokiarekin harremanetan jarri eta oztopoz betetako bideari ekin zioten. Izan ere, eskaria egin, haren erantzuna jaso, helegitea aurkeztu eta haren ezetza jaso, berriro ere helegitea aurkezteko, «oraindik ere ez dugu helegitearen erantzuna jaso».
Bada zerbait erabat adierazgarria ataundar hauen kasuan, izan ere, bi semeekin izandako prozesuan bide nahiko antzekoa izan zuten, baina bi kasuak puntu batean amaitzen dira. «Aurreneko kasuan erregistro liburuan gazteleraz erregistratu behar izanarekin ez geundela ados adierazten duen ondoko ohartarazpena eransteari ez zitzaion kasurik egin. Oraingoan, ordea, hori ere ukatu egin zaigu, beraz, zentzu horretan, ia hiru urte eta gero, atzerapauso nabarmena eman dela esan dezakegu». Hala ere, euren desa- dostasuna agerian uzteko dokumentu bat aurkeztu zuten gaztelera hutsean erregistratzea euren nahia ez zela argudiatuz.
Aitzitik, ez dute amore ematen, nahiz eta semeak dagoeneko erregistratuak dituzten, poztasunez diote ez direla eskaera hau egin duten bakarrak. Eta amaitzeko galdera bat: «Eskaera kopurua gehitzeak ekarriko al du berez eskatu gabe zor zaigun eskubide hau?»..
