Euskararen egungo markoek asimilatze hirukoitza inposatzen dute, euskara herria berrezartzea eragozten dutena.

1. Espainiera-frantsesaren elebakartasunak eta euskarazko elebitasun aldebakarrekoak inposatzen dituzte euskararen erabilera sozial urriegia eta espainiera-frantsesaren neurriz gaineko erabilera, Euskal Herrian. Alternatiba da euskara unibertsalizatzea: erdaldunak elebiduntzea eta euskaldunak alfabetatzea.

2. Espainiar eta frantses hizkuntz komunitateek euskal hizkuntz komunitatea barneratzen, zatikatzen eta irensten dute. Irtenbidea da Euskal Herria hizkuntz komunitate osoa eta burujabea izatea lortzea.

3. Espantsionismo franko-espainiarrak euskara desagerrarazten du bere erabilerazko jardun-gune sozialetatik. Kon- ponbidea da euskarari funtzio esklusiboak ematea.

Espainiaren eta Frantziaren hedatze politikek Euskal Herria asimilatzen eta euskara txikitzen dute. Euskararen joera negatibo jarraikia egiturazkoa da, euskararen testuinguruak eragiten duena. Testuinguruek eta egoera minorizatuak euskara atzerakor eta erdarak hedakor bihurtzen dituzte Euskal Herrian. Horregatik ez da euskararen erabilera soziala behar beste hazten. Erabilera hazteko egoera minorizatutik egoera normalizatura -euskara herria berrezartzera- igaro behar da ezinbestez.

Denok hitz egin behar dugu horretaz, gatazka horrek hor egoten jarraituko baitu eta hori kaltegarria baita Euskal Herriaren kohesio sozialerako. Euskara atera behar da hedabideen eztabaida politiko negatibotik, zentzuzko parametroetan kokatzeko.

Erdarak konstituzioen aginduz dira ofizial. EAEko Euskararen Legea Espainiako Konstituzioaren mendekoa da. Nafarroa Garaiko Legeak areago, eskubideak esparrutan zatitzen ditu, ofizialtasuna ukatzeraino. Eta jakobinismo frantziarra itogarria da Euskara Herria berrezartzeko. Inon ez, beraz, euskara herria berrezartzeko normalizazio legerik. Bi erdarek nagusitasun hierarkikoa dute, beti, euskararen herrian.

Elebitasuna eta mendetasuna ez da normalizazioa. Euskara herria berrezartzea eta hizkuntz burujabetasuna, bai. Urrats hori ematea ezinbestekoa da, nazio aitortzaren eta erabakitzeko eskubidearen saihestezineko eztabaidaren markoan. Are gehiago Kataluniako cepillado-aren ondoren.

Helburu hori lortzeko komeniko litzateke abiatzea elkarrizketa prozesu nazional zabala eta askotarikoa, baina bat datorrena euskal nazio bideragarri, integratua eta solidarioa lehentasun kolektibotzat jartzerakoan. Bistakoa da euskara herria berrezartzeko aukera politiko ezberdinak izateak ez duela esan nahi, inolaz ere, aukera guztiak era berean baliodun direnik.

Azken 30 urteotan ikusiak ikusita, PSEko Vicente Reyesek aipatu duen progresibotasun kontzeptuak ez du balio. Ez baitu bitartekotasunik ezartzen abiaburu eta helburuen artean: abiaburua hizkuntza propioa, euskal naziotik ezin berezituzkoa, eta helburua hizkuntza nazional bezala, instituzioetatik eta euskal gizartetik ezin berezituzkoa.

Ez baitu irakurketa dinamikorik egiten, pertsonalitate printzipioa eta lurraldetasun printzipioa konbinatzeko. Eta adierazten baitu ere «behartzeak» euskararen erabileraren kontra doala. Esango al dit jaun horrek non lortu den horrela nazio hizkuntza minorizaturen bat berrezartzerik? Eta Estatu espainiarrak zergatik behartzen gaitu hizkuntzazko 500 arauekin? Ez da zentzuzkoa bi erdarak inposatzen jarraitzea euskaldunen herrian.