«Erabateko autobiografiak ezinezkoak dira»
·Gorka Mercerok «Soinujolearen semea» aztertu zuen EHUko Udako Ikastaroetan
Gorka Mercero literatur kritikariak EHUren Uda Ikastaroetan parte hartu zuen atzo. «Bernardo Atxagaren ‘Soinujolearen Semea’: Egilea eta bere dobleak» izenburupean, Joseba Irazuren lanik autobiografikoen izendatu den nobela aztertu zuen; erabateko autobiografiak ezinekoak direla dioen tesia defendatu zuen.
DONOSTIA
Bernardo Atxagak liburuan utzitako biografia «arrastoek» bide eman dute egilearen nobela autobiografikoentzat jotzeko. «Halere, ez dirudi nobela hau kode autobiografikoan interpretatzea aukerarik zuzenena denik», Merceroren aburuz. «Atxagak proposatzen diguna ez da autobiografia ituna, fikzio ituna baizik», esan zuen atzo ‘‘Idazlea eta Bere Itzala. Literatura eta Autografiaz’’ ikastaroaren barruan emandako berbaldian. Bi pertsonaia nagusitzen dira motor moduan, istorioa azaltzeko orduan: David eta Joseba. «Bikoiztasun narratibo hori Josebak Daviden bizitza berridazten du Atxagaren presentzia bezain anbiguoa da», esan zuen hizlariak. Joseba eta David hor daude baina ez daude, Atxaga bi pertsonaietan egonik ez dago. «Atxaga, David eta Josebaren pentsamolde eta erabakietan egonik, ez dago David zein Josebaren pentsamolde eta erabakietan; zergatik?», galdetu zuen irakasleak. «Izan ere, identifikazioa ez da biografikoa, ideologikoa baizik», hortxe bere erantzuna. Azaldu zuenez, Atxaga «itzal» baten moduan agertzen da nobelan zehar. Gorka Merceroren iritziz, paradoxaz beteriko literatur lana da hau: «David zein Joseba biak ala biak testuan hor nonbait egonik, testuan ez daudela esan liteke».
«Erabakia eta traizioa» Pertsonaia horiek hartzen dituzten erabakirik funtsezkoenak aztertu ditu irakasleak: Davidek ETAn sartzeko erabakia hartzen duenekoa eta Josebak ETA uztea erabakitzen duenekoa, «Josebaren traizioa», nabarmendu zuen. Hala, erabaki eta traizio kontzeptuak aztertu ditu Mercerok. Jacques Derrida filosofoa ekarri zuen gogora. Hark dioen moduan, «eroaldian hartzen diren erabakiak dira benetako erabakiak», eta hala gertatzen da, Mercerok dioenari jarraiki, Davidek ETAn sartzearen alde jokatzen duenean.
Ez da erabaki horren nondik-norakoa kontatzen: «Atxagak erabakia isiltzen du, ez baitago kontatzerik». Erabakiak, jarraitu zuen, ez daude subjektuen baitan: «Berea da bestearena izanik. Gu nor garen ezin da erabat zehaztu». Paradoxekin jarraituz Mercerok zera aipatu zuen: «Nabaria da Atxagaren itzala ausentzia honetan. Atxagak errealitatearen zehaztezintasuna eta horren ondorio den erabakiezintasuna nabarmendu nahi du». Traizioari dagokionez, Jacques Derridarengana jo zuen berriro ere. Haren ikuspegi dekonstruktibistak traizioari esanahi onuragarri bat ematen dio. «Nazioa zehaztezina delako aldeko zein kontrako jarrerak ulergarriak eta defendagarriak dira, baina ez guztiz justifikagarriak», Merceroren ustez. Pasarte horretan Atxagarik politikoena topa dezakegula adierazi zuen Mercero irakasleak. Borroka armatuarekin jarraitzearen aurkako iritziarekin «identifikatzen da», irakas- leak esan zuenez. «Onuragarria deritzo, baina, era berean, guztiz justifikagarria ez delako ezin da erabat identifikatu». Beste paradoxa bat. «Zehaztezina ez da inexistentzia, egon edo ez egon beti hor baikaude: muga kontua besterik ez da». «Hortaz, gu nor garen, nazioa zer den erabat ezagutzea ezinezkoa da, mito bat da, dio Atxagak», Merceroren hitzetan, Derridari jarraiki.
|
