Haur Literaturaren Biltzarra, «aniztasunarena», abian da
«Desberdin irakurriz» lemapean abiatu zen atzo Miramar Jauregian Haur eta Gazte Liburuaren IV. Iberiar Biltzarra. Aniztasuna da leit motiv nagusia eta benetan askotarikoa izan zen Juan Kruz Igerabidek eta Patxi Zubizarretak egin zuten inaugurazio hitzaldia.
Martin ANSO | DONOSTIA
Hitzaldia baino gehiago, elkarrizketa izan zen, baina ez Igerabideren eta Zubizarretaren arteko elkarrizketa bakarrik, herrien eta garai desberdinen arteko literatur elkarrizketa baizik. Izan ere, entsalada bat balitz bezala, txandaka, osagaiak botatzen aritu ziren. Batak inuiten edo beduinoen ipuin bat zekarren hizpidera; besteak, berriz, Toledoko Itzultzaileen Eskola hartan gertatutako zerbait edo egunkarian irakurritako gaur egungo istorio bat. Eta, tarteka, hainbat sortzaileren aipuak... Eduardo Galeano, Joseba Sarrionandia, Juan Goytisolo, Nacer Khemir, Suso de Toro, Maria Rosa Colaço...
Hitzaldiaren izenburuak iragarri bezala, «tradiziotik eta bestearen begiradatik, literatur ibilaldi bat» egin zuten, Biltzarraren helburuarekin guztiz bat zetorrena. Migrazio prozesuen ondorioz haur eta gazte liburuaren arloan sortzen ari diren beharren inguruan hausnartzea da helburu hori, betiere bizikidetza eta bakea gogoan.
Elkarrizketan, beste gauza askoren artean, honako hau aditu ahal izan zen: «Kontuz ibili behar dugu hainbeste irakurketa bideratuarekin, literaturaren funtzionalitatearekin, gure eskemak proiektatzearekin, onkeria edo humanismoarekin; askotan, pasibotasuna eta konformismoa besterik ez dugulako lortzen. Haur literatura xumetasunarekin lotuta dago, baina konplexutasunarekin ere lotuta egon beharko luke. Gure ardura da azterketa zorrotza egitea, eta horretarako bildu gara». Jaiotzetako Benjamino artzaina gogora ekarriz, Zubizarretak esan zuen idazleek ezin dutela hark bezala beti lo egon, eta beldurrik gabe begiratu behar diotela errealitatearen alde ilunei.
Igerabide eta Zubizarreta ez ziren hizlari bakarrak izan. Buffaloko Unibertsitateko irakasle Karen Sandsek haur literaturan kultur aniztasuna nola irudikatzen den aztertu zuen. Horretarako, AEBetako euskal diasporako egileen testuak baliatu zituen. Veljka Ruzikak, berriz, beste kultura bateko obrak itzultzerakoan kultur aniztasunak sortzen dituen gogoetak azaldu zituen. Jesus Diaz Armas aniztasunak gaztelaniaren esparruan eragin dituen eztabaida eta ikerketei buruz mintzatu zen.
Patricia Aldana Guatemalatarrak ere parte hartu zuen. Haur eta Gazte Liburuaren Nazioarteko Erakundeko (IBBYko) lehendakaria da. Egun 72 herrialdetan ordezkatuta dagoen erakunde hori Alemanian sortu zela gogoratu zuen, gerra ostean. «Krisian ziren haurrei munduko libururik onenak eskaintzea zuen helburu eta, egun ere, hala da, baina konturatu gara sarriegi munduko libururik onenak `zentrokoak' zirela, ez `periferiakoak'. Eta haurrek kanpoko liburuak behar dituzte, baina baita bertakoak ere. Elisa Bonillak dioen bezala, haurrek leihoak diren liburuak eta ispiluak diren liburuak behar dituzte».
Hain justu, Bonilla Mexikoko Irakurketa Programaren sortzailea, gaurko hizlarietako bat izango da.
Acceder y transmitir la visión de otras realidades a través del mundo de la literatura infantil y juvenil. Eso es lo que pretenden muchas de las editoriales vascas que también están incorporando a sus catálogos obras cuyas temáticas nos acercan los nuevos fenómenos de la diversidad cultural, la emigración masiva y el mestizaje de las sociedades. Un pequeño repaso a lo publicado en los últimos años da cuenta del alcance de esta nueva dimensión en cuanto a elección de contenidos. Así, desde Alberdania, y sin ánimo de ser exhaustivos, su editor Jorge Jiménez aporta algunos títulos y autores que llevan ya un tiempo trabajando en este ámbito, como es el caso de Patxi Zubizarreta que, con «Eztia eta ozpina», narra las vicisitudes de un joven marroquí que llega al «paraíso europeo», o su contraparte en «Atlas sentimentala», obra en la que otro joven vasco se desplaza a Marruecos. En esta misma editorial encontramos «Hondartzako gazteluaren ipuina», de Alejandro & Sebastián García. En Erein, Vicente Muñoz Puelles ha publicado «Munduko haurrak», y desde Ibaizabal destacan el nombre de Seve Calleja, un autor muy dado a integrar la multiculturalidad en sus obras, con un título como «Zuriñek beltza izan nahi du»; y el de Anne Vantal con «Zergatik ez daukat begi urdiñak?», libro traducido al euskara por Iñaki Zubeldia e ilustrado por Asun Balzola. Y dentro de la colección «Ameslari» de esta misma editorial, también encontramos los títulos «Oroimenaren azala», de Jordi Sierra i Fabra; «Gerrateko ogia», de Deborh Ellis, y «Magoaren gatibua», de Michel Girin, todos traducidos por Aitor Arana. La lista se amplía con Elkar: es el caso de Joxemari Iturralde con «Olibia, Risky, Txop Suey eta Mohamed», una historia de niños emigrantes que llegan a una clase; de Harkaitz Cano, con «Omar dendaria», un personaje que llega de África a trabajar a Euskal Herria; o de Antton Irusta y «Munduari itzulia 18 ipuinetan».
IBBYko lehendakari Patricia Aldanak nabarmendu zuenez, haurrek kanpoko zein bertako liburuak behar dituzte, «Elisa Bonilla irakasleak esaten duen bezala, leihoak diren liburuak eta ispiluak diren liburuak».
Gaurko programa biribiltzeko, Gorringo taldeak kalejira bat animatuko du, arratsaldeko 5etan. Ondoren, Elena Odriozola marrazkilariak atondu duen erakusketa inauguruatuko dute.
