Ia hirurehun erakusmahai eta ehun eta berrogeita hamar parte-hartzailetik gora, tartean hamahiru eskari berri eta teknologia berriei eskainitako beste horrenbeste toki. Inork ez du Durangon agertu gabe geratu nahi, antza, izan diskoetxe, argitaletxe, kultur eragile edo instituzio. Azoka baita euskal (eta ez soilik euskal) letra eta doinuen agertoki nagusia. Gerediaga elkarteak jasotako datuei jaramon eginda, aurten azokaratutako bostehun berritasun ingururen artetik, 345, hau da, % 70 inguru, liburuak dira. Eta ehuneko horretatik zati handi bat haur eta gazte literaturari begira eratutako lanak dira, beste behin ere.

Berritasun hauen artetik batzuk nabarmenduko ditugu, betiere orriotara zerrenda osoa ekartzea ezinezkoa dela jakinda. Eleberriekin hasi, eta Kirmen Uribek plazaratutako lan berria aipatuko dugu. Ondarroarrak zer egingo jakin-min izugarria zegoen, eta zeresana emango du «Bilbao-New York-Bilbao» (Elkar) nobelak. Argitaletxe berean eman dute argitara Xabier Montoiaren «Golgota» eta GARAko kazetari Joxean Agirreren «La lutte finale» ere. Anjel Lertxundik nobela beltza dakar Alberdanian, «Zoaz pikutara, laztana». Txalapartak berriz, Patxi Zubizarretaren «Mundua lo dagoen bitartean» eta Fernando Morilloren «Zure Arimaren truke» plazaratu ditu. Ipuinei tokia eginez, Edorta Jimenezek «Ispiluaren kalteak» bilduma eman du Elkarren, eta Martin Ansok «Ele zehar, ele berri» Alberdanian. Hauez gain, bi lan berezi aipatuko ditugu. Batetik, Mikel Soto editoreak apailatuta, Txalapartak plazaratu duen «Haginetako mina» bilduma, euskal gatazkari buruzko idazle anitzek idatzitako ipuinak biltzen dituena; bestetik, Susa etxeak, hogeita bost urte betetzen dituela-eta, Mikel Elorzak apailatutako «Aspaldiko lagunen bisita», makina bat idazleren parte-hartzearekin. Joseba Sarrionandiak eleberriaren eta ipuinaren tartean egin du bere txokoa, «Gau ilunekoak» ipuin edo eleberri laburrarekin.

Aipatu ipuin bildumez gain, bi olerki lan dakartza Azokara Susa argitaletxe finak. Bata, Hedoi Etxarte nafarraren estraineko «Suzko liliak» eta bestea, Txili Lauzirika lekeitiarraren «Tatuaia bat ene begietan». Poesiarekin jarraituz, Hasier Larretxeak «Azken bala» plazaratu du Point de Lunettes Sevillako etxean, edizio elebidunean, eta Xabier Letek «Egunsentiaren esku izoztuak» Pamielan, hamarkada luze-luze bat poema berririk gabe, isil-isilik eman ostean.

Biografiak maite dituztenentzat, Arantxa Agirreurretaren «Simone de Beavoir» plazaratu du Elkarrek, baita Nere Lujanbioren «Oteiza» ere. Gari Berasaluzek, bestalde, «Itxasoak emandako bizitza» lanean, Joan Sebastian Elkano herrikidearena. Irakurtzekoa izango da Xabier Silveirak Maradona «Barrilete kosmikoa»-ri, eskaini diona ere.

Guzti hori gutxi ez, eta Tere Irastortza «Izendaezinaz» edo jorratu nahi ez diren gaiez mintzo da Pamielan eta Manu Lopez Gasenik «Mozorroaren ispiluan» saiakera argitaratu du Ereinen. Harkaitz Canok «Zinea eta literatura» saiakera batean uztartu ditu eta Urtzi Urrutikoetxeak Afrikan barrena egindako «Afrika express» bidaia kronika kontatu, biak Elkarren eskutik.

Euskarara ekarriak

Itzulpengintzak ere badu bere pisua Azokan, eta asko dira lan interesgarriak. Alberdaniak Nathacha Appanahren «Azken anaia» dakar euskaraz, baita Literatura Unibertsala bildumako Wilkie Collinsen «Ilargi-harria» ere, Elkarrekin batera. Pentsamendu Klasikoak bilduman, Max Weberren «Politika eta zientzia lanbide» itzuli dute, besteak beste; eta Elkar etxeak iazko Nobel saria jaso zuen Doris Lessingen «Belarra kantari». Hanif Kureishi arrakastatsuaren «Intimitatea» ere euskaraz eman du Txalapartak. Bukatzeko, ezin ahaztu Igelak atal honetan egindako lana. Aurten, besteak beste, Antoine Saint-Èxupéryren «Gaueko hegaldia» eta Tolkienen «Hobbita» argitaratu dituzte.

Gogoratu, gainera, egile hauetako asko eta asko Durangora bertaratuko direla, bakoitza dagokion argitaletxean liburuak sinatzeko, eta irakurleekin kontu kontari aritzeko.

kultura