GARA > Idatzia > > Kultura

Kongo, umore beltza eta estilo aldaketa, Atxagaren ipar-orratz

«Zazpi etxe Frantzian» (Pamiela) da Bernardo Atxagaren azken eleberria. Istorioa XX. mendeko Kongo kolonialaren egoera gogorrean kokatzen bada ere, umore beltza eta abentura estiloa aukeratu ditu. Hauxe da, haren esanetan, mezua helarazteko modurik onena.

p042_f02_111x111.jpg

Ane ARRUTI | DONOSTIA

«Nire helburua da irakurlea joan dadila liburuan aurrera abenturetan murgilduta, baina bat-batean bira dezala atzera orria eta pentsatu: `Zer esan du hemen!'». Bernardo Atxagak argi du gaur egun zenbait mezu, belarrietako hots deserosoak bezala, entzunezinak zaizkigula eta gure buruak entzungor egiten diela. Horrexegatik, bestelako idazkera molde baterako hautua egin du azken eleberrian. Egungo gaitzen gaineko hausnarketa egitera bultzatuko du irakurlea baina horretarako ez du, ez, salaketa tonurik erabili. «Nahiz eta ekintzetarako salaketa-mezu horiek beharrezkoak diren, gogoeta unean, literaturan, beste hizkera bat behar nuen».

Kongon kokatzen da «Zazpi etxe Frantzian. «Hitz egin behar dut Auschwitzen pareko zerbaiti buruz. Niri gehiago komeni zait Kongo, idazle bezala, hobeto ibili naizelako beti leku isolatu eta basoz inguratutakoetan, Obaban esaterako», azaldu zuen asteasuarrak. Chrysostome Liege izeneko gaztea da eleberriko protagonista, 1903an Leopoldo errege belgikarraren «Force Publique» delakoan izena ematean, Kongora bidaltzen dutena. Hala ere, oso eleberri korala da eta Atxagak maisuki harilkatzen ditu pertsonaia eta istorio ezberdinak. Irakurlea abenturetan barrena murgiltzen da, eta narratzailea istoriotik distantzia esanguratsu batera kokatzen da. Urruntze horren adibide bat aipatu zuen atzo idazleak. Pasarte batean militarrek tiro lehiaketa bat antolatzen dute. Umeak dira jomuga; irakurleak, ordea, ez du datu hori ezagutzen eta Atxagak aipamen bakarra egiten du: «Asmatu zuen, nahiz eta umea mugitu egin zen».

Estilo ezberdin hau ulertzeko Mikel Laboaren maitasun poema bat ere aipatu zuen: «`¡Qué barbaridad, Bagdad!' eta `Maite Zaitut, etcétera'», eta gaineratu zuenez, «umoreak adierazi dezake ondoen tragedia».

Bi urte behar izan ditu Atxagak 246 orrialdeko eleberri hau idazteko. Euskal Herrian sortzen zaizkion kezka eta betebeharretatik ihesi, Nevadan igaro du denbora hori. Jonathan Swift edo Ambrose Bierce bezalako idazleak izan omen dira bere inspirazio iturri. Istorio honek, aurrera begira, gehiagorako emango diola uste du. Dagoeneko, liburu honetako pertsonaia baten ilobaren istorioa nahikoa aurreratua omen dauka. Aurrerantzean orain aukeratu duen kontatzeko modu berberarekin jarraitzeko asmoa dauka. Asun Garikano itzultzaileari eskaini dio liburua Atxagak: «Nire emaztearen lana erabakigarria izan da nire idazle bizitzan. Ez dut bakarrik lan egiten». Liburua gaztelaniaz, katalanez eta galizieraz ere irakurri ahal izango da eta epe laburrean, baita portugesez ere.

Imprimatu 
Gehitu artikuloa: Delicious Zabaldu
Igo