Duela urte anitz, Guardia Zibilaren kontrol batean gertatutako pasadizo bat kontatzera noa. Berriozarko lagun batzuk zihoazen autoa geldiarazi zuen Guardia Zibilak. Duela urte asko izan zela adierazteko, bakarrik zehaztuko dut autoaren atzeko aldean pegatina bat zegoela: «Zain dezagun Belagua / Salvemos Belagua» pegatina beltz-txuri-berde mitikoa: duela hogeita hamar urte? Kontuak kontu, egun hartan, Berriozarko lagunen autoa bazterrean aparkarazi eta goitik behera miatu omen zuten trikorniodunek.

Ez zieten ezer susmagarririk aurkitu eta, jeep-eko goardia zibilek joaten utzi zieten Berriozarko lagunei. Baina goardia zibil batek, gustura gelditu ez, eta hauxe esan zien: «Se pongan como se pongan, Belagua va a seguir preso». Irakurleak imajina dezakeenez, sekulako barreak egin zituzten lagun horiek... autoan abiatu eta gero, zeren gauza jakina da, guardia zibilak ez dira ezagunak euren umore finagatik. Barregarri geratu zen guardia hura.

Duela pare bat urte beste pasadizo hau gertatu zitzaigun. Presoen aldeko ostiraleroko kale-agerraldian berrogeita hamar lagun inguru bildu ohi gara Berriozarren eta ostiral horretan, herriko preso baten urtebetetzearen karietara, tortilla pintxoak, ogia, ardoa eta txorizoa zeuden mahaitxo tolesgarri batean. Presoen senideak, amak, amonak, lagunak, umeak, lagun kuadrillak... tortilla noiz ebakiko zain. Pankartaz bestaldean, Guardia Zibilaren patrol bat kale-agerraldiaren hasiera-hasieratik, eta berehala bigarren patrol bat heldu zen. Bigarren honetatik jaitsi zen «mandoa»; agindu bat emanda, azkar hurbiltzen ari zitzaizkigula ikusi genuen, adarra jotzeko asmoz zetorrela ikusi ere. Txapelokerraren uniforme berdeko besaburuan piperpoto txikia izugarri nabarmentzen zen. Mandoak txostenean jarriko lukeen modura, «realizando un movimiento envolvente,se procedió a rodear a los allí congregados». Los allí congregados, guk alegia, ez genekien zeren edo noren bila zetozen, eta begira gelditu gintzaizkien. Berehala ikusi genuen nola «realizando una rápida maniobra, procediéndose a la verificación del diverso material que pudiese ser constitutivo de delito».

Eta aurkitu zuten bilatzen zuten aitzakia, adarra jotzeko aitzakia: mahaitxo tolesgarrira hurbildu, ogia mozteko labanari begira gelditu eta Guardia Zibileko mandoak hauxe gaztigatu zigun: «Ese cuchillo no está permitido». Ogia mozteko labana zerradunari begira gelditu ginen denok. Absurdoa, patetikoa, barregarria zen. «Pues ya cortaremos el pan con la mano», erantzun zion andre batek. «Mandoa» bera irrigarri gelditzen ari zela oharturik, atzera egin eta joan zen, beste guardia zibil batzuek atzetik jarraitzen ziotelarik. Denon begiradek ere sentituko zuten iltzaturik balen kontrako txalekoan eta txapela berde okertuan. Ogia mozteko 8,5 zentimetroko xafla duen labana kamutsa han utzi zigun... kamutsa, bai, zeren tortilla zatikatzeko baliatu genuen eta ez zegoen oso zorrotz, ez horixe!

Ez dakit txostenik eginen zuen mandoak ekintza loriatsu horren inguruan, baina irrigarri gelditu zen: gure lepotik egin nahi zuten irri eta haiek beraiek geratu ziren barregarri. Iluntze hartan, tortilla osoa jan genuen; goxo-goxo zegoen. Hori eta gure seme-alaben irriak izan ziren gure mendeku txikiak.

Uda honetan Gipuzkoako ahaldun nagusiaren kontura «gari-gari-Garitano» izeneko kanta sortu dute sasi-kazetari espainol batzuek, Martin Garitano iraindu edota bere lepotik barre egiteko asmoz. Aitzitik, Euskal Herrian buelta eman zaio, eta orain ere espainolak gelditu dira barregarri. Espainolek harrokeria dute galbide.

Istorio barregarri anitz eta askotarikoak ditugu Euskal Herrian kontagai, baina oraindik kalera ateratzeko garaia da. Asteburu honetan bertan, ostiralean, hilabeteroko azken ostiralero bezala, kale-agerraldiak, eta uztailaren 30ean euskal preso politikoen eskubideen aldeko mobilizazio eguna dugu. Jarrai dezagun bidea egiten, egindako bideaz harro, harrokeriarik gabe eta irribarrea galdu gabe.