Aljerreko elkarrizketak abiatu zirenean espetxean zegoen Arnaldo Otegi. Lizarrakoan, ordea, parte hartze nagusia izan zuen, akordioa sinatzeko orduan zein hurrengo hila- beteetan egin ziren mobilizazioetan. Konponbidea eskuratzeko aukera berriro ireki den 2006 honetan berriro espetxean da Otegi. Eta haren egoera bezain aldakorra izan da euskal alderdien lerrokatzea hiru prozesu hauetan zehar. Atzo Bilbon ikusitako argazkia berria bezain izugarria da: ezker abertzalearekin batera alderdi, sindikatu eta eragile ugari dago, irtenbidea bultzatu nahian. EAJ, edo haren zuzendaritza, behintzat, argazki horretatik at gelditu da.

Azken hori ez da berria. Hemerotekari begiratuta, 1989. urtean ere jeltzaleek Estatu espainolaren aldera jo zutela argi ikusten da. Horren erakusle nagusia martxoaren 18an egindako manifestazioa izan zen, Ajuria Eneak bultzatuta. Ordurako urtebeteko ibilbidea egina zuen bere izena zeraman Itunak.

«Bakea»ren leloaren inguruan gorpuztu zen ekimen hura, beste adjektiborik edo edukirik gabe. Baina, asepsia horrek ETAren kontrako presio ahalegina ezkutatzen zuen barruan. «Bakea orain eta betiko» aldarrikatzen zuen pankartaren atzean Ajuria Eneako Itunaren ordezkariak ibili ziren, eta gaur egun harrigarriagoa gerta daitekeena, bai eta Aljerreko elkarrizketetan Rafael Verarekin batera Estatu espainoleko mintzakide zen Juan Manuel Eguiagaray ere. Ezin esan, beraz, ekimena ekidistantea zenik.

Propaganda kanpaina erraldoia egin zuen Itunak herritarrak Bilbora erakartzeko. Orduko 100 milioi pezeta (600.000 euro) bideratu ziren horretarako, eta etxeetara 600.000 eskutitz bidali zituzten antolatzai- leek. Deialdia ETAk zein Estatutak onartutako su-etena bukatzeko bost egun falta zirenean egin zen, Aljerren laugarren bilera egin ondoren. Bosgarrenean, Bilboko manifestazioa egin eta lau egunetara, okertuko zen prozesua betiko.

«Ez dago negoziatzerik»

Elkarrizketak eten zirenean, «negoziazio» hori ez zutela inolaz ere onartzen eta «bakea» ETAk armak uztearekin parekatzen zutela adierazteko oztoporik ez zuen ikusi dagoeneko Ajuria Eneako Itunak. Apirilaren 17an zera adierazi zuen:«Ez dago ETArekin negoziatzerik, eta ez da izango».

‘‘Los días de Argel’’ liburuak EAJren jarrera islatzen duten hiru esaldi nabarmentzen ditu, guztiak martxoaren 18aren ondoren eginak, elkarrizketek zirt edo zart egin behar zuten egun horietan. Lehena Xabier Arzalluzena da, ‘‘Deia’’ri emandako elkarrizketa batean:«Negoziazio prozesua amaitzea eta Aljer jatea nahi dugu». Bigarrena Jose Antonio Ardanza lehendakariari dagokio, egunkari berean: «Aljerren zesio politikorik balego, Euskal Herrian giroa gaizto daiteke». Hirugarrena Lakuaren Gobernuaren adierazpen bat da:«Manifestazio honen ondoren, ETAk duen irtenbide bakarra mugarik gabeko su-etena ematea da».

Manifestazioa eta lanuztea

Irudi izugarriena urtarrilaren 9koa izan zen. Xabier Arzalluz, Carlos Garaikoetxea, Arnaldo Otegi, Jon Idigoras, Javier Madrazo edota Ritxard Irazusta pankarta berari eusten ageri ziren, estreinakoz: «Euskal presoen eskubideen alde». Horiekin batera zegoen atzo Bilboko mobilizazioaz era zakarrean hitz egin zuen Jose Antonio Rubalkaba. «Inmobilismoak soberan daude», nabarmendu zen bukaerako agirian. «Bakearen atzean gabiltza eta lortuko dugu», esan zuen Arzalluzek.

Apirilean beste ikusi gabeko zerbait egin zuen EAJk: bi orduko lanuzteetara deitu, prozesuak aurrera egin zezan. Eta guztiekin batera beste manifestazio erraldoi batera joan zen, azkena. Atzokoaren neurrikoa, baina oraingoan bera gabe. -