G ranadan bizi da azken zazpi urteotan Pello Zabaleta, Euskadi Irratiko esatari ohi eta itzultzailea, filosofia alemana euskarara itzultzen lanik gehien egin duena eta orain Oteizarekin bueltaka dabilena. Ba omen da hiri horretan esaldi bat jendeak askotan errepikatzen duena:«Tres meses de invierno y seis de infierno». Horregatik beharbada hiriburutik ihesi Moredan harrapatu genuen Pello. «Datorren asterako 40 graduko beroa iragartzen ari dira. Hemen negutik udara kolpetik pasatzen da eguraldia», esan du. Eta Moredan, hiritik mendi aldera 40 kilometrora dagoen herrixkan, gauez bederen freskatu egiten omen du. Zazpi urte darama Pello Zabaletak atzerrian.

­Bertakotu zarela esan al daiteke zazpi urte eta gero?

Oso gaztetatik sentitu naiz deserrotua. Mutikotan Arantzazura joan nintzen ikasketak egitera. Gero bi urte Suitzan egin nituen, beste bi Erroman eta Alemanian ere denboraldi luzeak egin ditut. Donostian egingo nituen urterik gehien bizitzen.

­Dena den, Granadan kultur taldeetan lanean ibili izan zara.

Denei agurra egin diet. Koru bakar bat gorde dut niretzako. Hilean behin Sacromonteko basilikara joaten gara, Granada bazterrean dagoen herri batera, gregorianoa kantatzera. Oraindainokoan lauzpabost korutan ibili naiz. Astelehenean koru bateko entsegua izaten nuen, asteartean beste koru batekoa eta antzerkia, asteazkenetan hirugarren koru batekoa eta ostegunean beste batekoa. Ezteietan eta kantatzeko bosgarren koru bat genuen. Hemen inguruetako baxurik onenetakoa neu naizenez gero, denekikoak egin ezinik ibili naiz urteetan.

­Poeta talde batean ere bazenbiltzan.

Agortu egin zen. Nik jarraitzen dut zerbait idazten, baina zahartu ahala antzutu egin dira taldeko poetak. Itxaropena gaztetan oso normala da, zahartzaroan nekeza. Eta poesia ere zahartzaroan nekeza da.

­Kantua alde batera utzita, zein dira zure asmoak?

Urteak eman ditut itzuli eta itzuli eta neuk zerbait idazteko gogoa dut. Itzulpena sekulako morrontza da. Oteizaren poesiarekin bukatu eta “Quosque tandem”ekin ari naiz. Fundazioak bideratu duen Oteizaren edizio kritikoen bilduman argitaratuko da. Eta hori bukatzen dudanean uzteko asmoa dut.

­Itzultzeko zaila izan behar du liburu horrek.

­Oteizaren poesiarekin urte erdi eman duzu lanean.

­Eskultore bezain poeta ona izan zela esango al zenuke?

Ez nuke horrenbeste esango. Bere eskultura izugarri gustatzen zait. Baina poesian ere sekulako garra du. Gogoan dut Donostian behin errezitaldi bat eman nuela eta “Itziar:elegia”ko poema bat irakurtzen ari nintzen bitartean jendea negarrez ikusi nuen aurrean. Horrek asko esan nahi du. Eta ez zen nire trebeziagatik. Sekulako sakontasuna du.

­Dena den, bere lan poetikoa kaleratu zenean ez zuen halako oihartzunik izan, ez eta inguruko poeten aldetik ere.

­Zein gai erabili ditu Oteizak poesian?

Batzuek halako profeta kutsu bat ikusten diote. Nik zerbait biblikoa zuela uste dut, paradoxak erabiltzeko moduan batez ere. Iradoki egiten du. Jendea akuilatu, suspertu egin nahi zuen, xaxatu, ea mugitzen zen. Eta batzutan harritu eta txunditu egiten du bere poesiak. Hitzak asmatzeko joera ere bazuen eta askotan ezin da itzuli. Orain ‘Quosque tandem’ekin nabil eta antzeko gaiak jorratzen ditu askotan. Liburu honetako pasarte batean dio historia arakatu egin behar dela, bai, baina ezin bada, asmatu egin behar dela eta historia asmatzen aparta izan da.

­Izaki handi hauekin ibili ondoren zer sentipen uzten dute?

Horrelako gizakiekin tratua izan eta gero zeu sentitzen zara oso txikia. Arantzazuko dorrea urrutitik begiratu eta bikaina dirudi. Bertatik bertara begiratu eta gainera datorkizula ematen du. Horrelako zerbait gertatu zait Oteizarekin.

­Padronen eta bion artean egindako itzulpenari azken ukitua zeuk eman diozu. Zein izan da buruan zenuen helburua?

Batasun bat ematearren egin genuen horrela, ez harena edo nirea hobea zelako. Bi helburu izan nituen:batetik, Oteizaren teknika nabarmentzen saiatu nintzen eta, bestetik, euskaraz funtziona zezan saiatu naiz, hau da, gaztelaniaz duen soinua eta etenak euskaraz ere lortzen. Har dezagun bere edozein poesia, hemen aurrean daukadan hau, esaterako:«Vincent tolesgabearenak eguzkiloreak/ eguzkiloreak/almizkariak/ ah orkideak/eta plumaria acutifolia/ gauekoa/ maitemindua eta idazlaria/ eta zigor-lorea/ kaktukari marxistea/ berriketari kaltebako eta maskala/ eta oso eskuinean/ foraralia peneuvetarra/ ohikoak baino akats gehiagorekin/ bere lore-zilen/ metaforfosi aterakorrarekin». Bere estilo hori ahal den neurrian kalkatu egin behar da eta gaztelaniaz dituen soinu, eten eta beste osagarriak euskaraz ere jaso. Oteizak hautsi duena ezin du itzultzaileak osatu. Hori tranpa litzateke, ulerkera bat. Etena dagoenean etena dago.

­Oteizaren poesia osoa bildu al da argitara eman den liburuan?

­Zer muga duzu «Quosque tandem»en itzulpena bukatzeko?

­Zer asmo dituzu gerorako?

­Horien ondoan Oteiza atseginagoa egingo zaizu.

­Berak euskara zaharrean pentsatzen zuela esan ohi zuen. Sumatu al duzu horren aztarnarik bere poesian?