Zuberoa espartin lurra izan da aspalditik. Mauleko harana, Europa osoan sona izatera iritsi ziren espartinen ekoizpenan sartua zen lehengo denboretan, buru-belarri. Luzaz, espartingintza izan zen Zuberoa gainerako munduarekin harremanetan mantendu zuena. Mendi herria baita Zuberoa, aldapa arteko pareten artean preso dagoena. Mendi herrialde hori, espartinek zuten ezagutarazi eta hedatu. Espartinek zituzten erakarri, Izaba, Aragoi edo Italiatik, Maulera jin emazte lagileak.

Baina, urteak aitzina doazen bezala, gauzak etengabe aldatzen doaz mundu honetan. Egunak igaro, eta aste bihurtu ziren. Asteak, hilabete. Hilabeteak pilatu, eta urteak iragan ziren Zuberoan. Urteak joan, eta urteak jin, pixkanaka-pixkanaka, espartin lantegiak itxi ziren, Asia eta Afrika iparreko lantegiei lekukoa emanik.

Urteak joan ahala, espartinek ere Zuberoatik alde egin zuten. Baina, zuberotarren artean, espartinak egitera etorri emazteen oroitzapenak bizirik dirau. Nafar, italiar, portuges edo aragoiar horien oroitzapenak gorde dira. Denboraren poderioz, haiekin bizi bizipenak, istorio bihurtu ziren. Istorioak, kantu. Kantuek, belaunaldiz belaunaldi irakatsirik, egun arte bizirik iraun dute.

«Enarak» gogoan

Atzerritik Zuberoara etorri emazte horiei, «enara» deitzen zitzaien lehen, Atharratzetik Maulera bitarte. Amaren Alabak Zuberoako kantari taldeak, «enara» horiek omendu nahi izan ditu, 2004an «AndereGatik» ikusgarria osatzean. «Enara» horiei ikasi Portugalgo istorio-kantuak, Italiako herri kantak edo Aragoiko jotak kantatzen dituzte sei zuberotar gazteek. Ondare hori, Euskal Herriko kantuekin nahasirik sortu zen «AndereGatik». Soineko beltz xumeak, jarleku trinko batzuk eta kantuak a capella. Horra Maider eta Graxi Bedaxagar, Luxi Agergarai, Arantxa Camus, Ihitz Iriart eta Maika Etxekopar, Amaren Alabak seikotearen eskaintza. Eskaintza xumea, trinkoa. Trinkoaren eta xumearen indar guz- tiarekin.

Hiru urte da, «AndereGatik» ikusgarria plazarik plaza zabaltzen ari direla sei neska gazteak. Agertoki guztietan kantatzeko parada izan dute: «Areto dotoreenetatik, ostatu xumeenetara joan gara», azaltzen digu Maika Etxekopar, taldeko kideak. Maikaren hitzetan, gusturago sentitzen dira ostatu eta leku trinkoetan: «Ikuslea hurbil delarik gusturago gabiltza. Inguratuak sentitzen gara». Erakusgarriaren trinkotasunagatik ote?

«AndereGatik»en arrakasta ikusirik, aste honetan atera berri dute diskoa Amaren Alabak-eko kantariek: «Jendeak galdetzen zigun diskarik genuenez. Baina, galdetu diguten horientzako baino, ikusgarria bururatzeko, eta oroitzapen bat gordetzeko egin dugu», erran digu Maikak. Diskoa, hala ere, taldearen irudira egin dute: «Dena zazpi bat orenez grabatu dugu. Grabaketan, biziki aldaketa gutxi egin ditugu. Diskoan den guztia, gure ahotsen emaitza da, bere makur eta alde onekin».

Disko soil bezain ederra

Bada, emaitza ederra da. Ahots hutsen ustezko sinpletasunak duen edertasun berezia dario taldearen diskoari. Ahotsen biluzia, musikaltasun trinkoaz jantzi dute diskoan, eta seikoteko bakoitzak ematen dion berezko koloreak harmonia ematen dio osotasunari.

Diskoaren liburuxka, taldea irudikatzen duten hainbat margoz apainduta ekarri dute gainera, sei zuberotarrek: «Gure inguruan ziren margolariei galdetu genien tindu batzuk egiteko», argitu digu Maikak. Axixko Urmeneta, Gonzalo Etxebarria, Xabi Barneix, Maitena Lugaro eta Joana Etxeberriren obrek osatzen dute liburuxka. Margo horietan, aipagarria da, taldeko sei neskak ia beti elkarrekin agertzen direla. Izan ere, benetako taldea da Amaren Alabak, umetatik lagun diren sei neska gaztek osatzen dutena: «Neska hauen artean, taldeak dakarren energia, indarra, nabaria da. Bakarrik kantatzea egokitzen zaienean ere, taldea direla sentitzen da, egiazko taldea», erran digu Paxkal Indok, diskoaren ekoizpenaz arduratu den ZTK disketxeko arduradunak. Taldeak, abuztuan «AndereGatik» ikusgarria ematen jarraituko du. Baina, irailetik aitzina, ikusgarri berri baten prestatzeari ekingo dio buru-belarri.