Pamiela argitaletxeak Antton Luku Hargindegiren (1959, Kalifornia) «Euskal kultura?» saiakera aurkeztu zuen atzo, 2008ko Juan Zelaia saiakera saria jaso zuen lana.

Literatura aurretik ere jorratua du Lukuk, «Maiatz» aldizkari eta argitaletxean batez ere, baina antzerki sorkuntzan nabarmendu da. Azkenaldian Hiru Punttu izeneko antzerki taldearekin dihardu lanean, herri antzerkia egungo arazoekin eta estetika garaikidearekin solasean jarriz. Alor honetan toberari buruzko ikerketak ere izan dira bere azken antzerki lanak, «Fauxto karrusa» esaterako (karrusa hitzak tobera esan nahi du Garaziko euskalkian), eta bere esanetan, «Euskal kultura?» saiakera «tobera edo karrusa deitzen dugun herri antzerki satiriko horren ardatz teoriko» gisa idatzia da. Eta horrek «nahi du hezurdura bat eman hemen euskal kulturari egiten zaion kritika bati». Galdera ikurra darama bukaeran «Euskal kultura?» lanak, «zeren eta definizio problema delakoz».

Juan Zelaia saiakera sariaren epaimahaiaren aktaren arabera: «Ipar eta hego, eroso egokitu eta kokaturiko euskal kulturaren ideien eta praktiken mundu subordinatua inarrosiz, lanak haize berria dakar, eguneroko jardueretan trabatua eta hizkuntza bizian». Gainera, lehiaketaren xedetarik bat du bertute, «saiakera akademikoa bainoago, eztabaida eragile izatea».

Antton Luku antzerkilariarengana itzulita, «lan honek, espantu handiz, «Euskal kultura?» izena hartzen du», adierazi du. «Gai horri buruz abiatzen bada ere, laster hetsiko zaigu zirkulua, kultura baino gehiago `ikuskizun biziaren' tratatzeko». Beraz, autoreak berak azaltzen duenez, «nozio frantses honen inbututik ideien isurtzeak argi uzten du eraso baten aitzinean defentsa estrategia dugula hartzen, gure eremua berehala mugatuz. Frantziak baitu txerrea atxikitzen Lapurdin, Nafarroa Beherean eta Zuberoan».

Nork du hitza

Ipar Euskal Herriko egoeraz ari da batez ere Luku. «Orain lortu ditugu erakundeak eta euskal kulturaz arduratzen direnak, eta batzuetan ikusten da euskal kultura titulupean eginak diren gauzak herriak ez dituela hartzen bereak bezala». Azken finean, «nahiz eta artistaren lana libertate osoz praktikatzea den, ikusi behar da nork hartzen duen hitza, eta kultura horrek biltzen ote gaituen orokorki. Nork ematen dituen definizioak eta noren izenean zauden jakin behar da». Eta hemen, «Frantziatik etortzen den bozak deliberatzen du zerk duen kalitatea eta zeinek ez duen».

Saiakeraren egileak «ez du soluziorik, eta gehiago eztabaidagaia» dela uste du Pamielak plazaratu berri duen lana. Egun «saltzeko beharrak, afixek eta bai prentsak ere, lehenesten dute eszena profesionala eta gu ari gara gurearen uzten sailkapen horretan sartzeko».