Oihane LARRETXEA

Euskararen Nazioarteko Egunean hainbat ekitaldi antolatu ziren Euskal Herriko txoko ugaritan. Donostian, esaterako, mintzapraktika lantzeko «Mintzodromoa» deituriko ekimenak egin zuten leku Boulevardean zabaldutako karpan.

Launaka bilduta, gai ezberdinei buruz mintzatu ziren mahai inguruan bildutako taldeak. Euskararen ezagupena sakontzeaz gain, mahai bakoitzean euskaldun zahar bana zegoen eserita besteei «hau horrela esaten da» edo «hitz honek honakoa esan nahi du» argitzeko. Lehen hogei minutuak igarotakoan, moderatzaileak «mahai aldaketa!» esan, eta guztiek aulkitik zutitu beharra zuten, taldez aldatu eta jende gehiago ezagutzeko. Euskaldun zaharrarekin batera beste hiru lagun, batzuk hasiberriak eta beste batzuk aspaldian euskara erabili ez eta hizkuntza «freskatzera» gerturatutakoak.

«Beldur eszenikoa»

Goizeko hamaiketarako minutu gutxi falta zirenean, jende andana zegoen bilduta, ateak noiz irekiko zain mahaia hartzeko prest. Sarreran lagun talde bat zegoen, sartu aurretik azken zigarroa erretzen: «Euskaltegitik gatoz, irakasleak animatu gintuen horrelakoetan parte hartzera, esperientzia oso polita izan daitekeelako», zioen Antxonek. «Baina batez ere -jarraitu zuen- euskaraz mintzatzen garenean sentitzen dugun beldur eszenikoa gainditzeko». Beldurra ez zen, ordea, hasiberriena bakarrik, Garbiñe euskaldun zaharra da, baina beste hizkuntza batzuk ikasten hasi zenetik, alboratuta zuen euskara: «Nire kasuan ingelesa dela eta ez dela urteak dira ez nuela euskara erabiltzen eta ohartu orduko nire hizkuntza ia herdoilduta nuela konturatu nintzen, beraz berreskuratzera etorri naiz eta ez pentsa, nik ere nire urduritasunak baditut», aitortu zuen.

Ateak zabaldu orduko bakoitzak bere aulkia hartu zuen, baita kafea ere, lagunarteko solasaldia kutsua eman nahi baitzitzaion giroari. Hala, denak eserita zeudela ekin zioten lehen gaiari: Donostiako alde eder eta zatarrenak zeintzuk diren. «Zer esan nahi du `zatarrena'?», galdetu zuen emakume batek, eta segituan ohartu zen: «A, bai! `polita'ren aurkakoa da, ezta?», esan zion mahaiko euskaldun zaharrari.

Alboko taldekoak ere, gai berberaren inguruan mintzatzen ari ziren lau emakume: Matilde, Isabel, Luisa eta Koro. Azken hau irakasteko bere burua boluntario eskaini zuena. Korok argi zuen: «Hauts ditzagun euskararen inguruko mito faltsuak! Guk geuk jartzen ditugu harriak bidean: zaila dela eta ezinezkoa dela esaten dugunean jendeak sinetsi egiten du, eta hala ez dago inor animatzerik euskara ikastera!». «Baina neurri batean egia da hori, neuk bizitza osoa daramat euskara ikasten eta iruditzen zait asko daukatela egiteko, inoiz amaitzen ez denaren bidearen moduan, horregatik borondatea ezinbesteko osagaia da!», erantzun zion Milak. Baina Nekane baikor agertu zen eta bota zuen hordagoa: «Nik ez dut beldurrik, ez dut etsiko!».

Hemen, euskaraz

Atzerritik etorri eta bertakotzeko modurik zuzenena euskaraz ikastea edo «behintzat saiatzea» da Damian Goitiaren iritziz. «Asturiar eta murtziar bat ezagutzen ditut, Euskal Herria zapaldu bezain pronto euskara ikasteari ekin ziotenak. Zer dela eta? Beraien esanetan, hemen bizi zirenez, hemengo hizkuntza ikasi beharra zuten». Halaber, gaineratu zuen euskarak bizi duen egoeratik tristeena ez dela kanpotarrek ez ikastea, baizik euskaldunak, bertakoak direnak, interesik ez jartzea. «Hemen baditugu gizon eta emakumeak euskaraz ikasi nahi ez dutenak eta norbaitek ikasten badu, horren kontra agertzen direnak... Amorratuta nago», amaitu zuen.

Alboan adi-adi begira Cristina Anderson argentinarra dago. «Orain dela hamazazpi urte heldu nintzen Euskal Herrira eta ia geroztik nabil ikasten; hala ere, oraindik ingelesez pentsatzen dut hitz egiten hasi aurretik», zioen. Euskararekin izan zuen lehen kontaktua «oso gogorra» izan zela azaldu du, baina senarra hemengoa du eta «bai ala bai» zin egin du lortuko duela hizkuntza menderatzea.

Zein Kheireddine ere kanpotarra da, Libanokoa zehazki, baina euskaraz aise moldatzen da. Orain hogeita hamar urte heldu zen, baina euskara bertako neska bat ezagutu zuenean hasi zen ikasten, orain bost urte. «Pixkanaka aurrerapausoak egiten ari naiz, hasieran oso gaizki eta gutxi nekien, baina mintzatuz hobekuntzak ikusten diren neurrian azkenean `gustoa' hartzen zaio!», aitortu du.

Kalean nahiz lanean...

Euskaraz familian eta lagunartean mintzatzeaz gain, lanean egitea derrigorrezkoa da hainbat lantegitan. Karparen albo batean Osakidetzako lan talde bat dago, bost hilabetez lana uzteko aukera izan dute denbora horretan euskara ikasi eta mintzatzeko, egunean bost orduko ikastaroak jasoaz.

Koldo Alduntzin irakasleak «pazientzia handia» behar dela aitortu zuen barrezka «taldeko emakumeek, denen artean erotuko naute!» adierazita. Txantxak albo batera utzita, gogoz hartu beharra dagoela aipatu zuen: «Irakasleak ulerkorrak izan behar gara beraiekin saiakera handia egiten ari baitira». Ikaste prozesua nola doan galdetuta, Adelak hala erantzun du: «Nik ez dakit zaharra naizen, baina zaharra nago honetarako». «Nire burua datuz beteta dago eta datu berriak sartzeko zaharrak freskatu behar ditut, etengabeko ahalegina da».

«Eta bihar zer?»

Kafeak edan eta edan, egon zen birritan, hirutan ere errepikatu zuenik, hainbeste hitz eginda eztarria lehorra zuenik. Baina 11.00ak aspaldi igaro ziren eta ordulariak 12.00ak eman zituenean gauzak jaso eta karpa uzteko unea heldu zen. Orduan plazaratu ziren ondorioak eta hausnarketak.

Hasieran topatutako euskaltegiko ikasleak bildu ziren berriro ere, solasaldi ezberdinetan elkarri esan ziotenaren berri emateko: «Ondo egon da, ideia polita da eta jendearengandik asko ikasten da, batez ere ezezagunaren aurrean lotsa galtzen» , zioen Lorenak, haien irakasleak. Baina, bestalde, zalantzak azaldu zituen «Mintzodromoak» izan dezakeen eraginkortasunaren inguruan. «Gaur Euskararen Eguna ospatzen dugu eta sekulako muntaia egin da, baina zer gertatuko da bihar?». Hala, argudiatu zuen euskararen egunak «egunero izan beharko lukeela» egunero erabili behar baita. Ikasleak ere ados agertu ziren, eta faltan botatzen dituzte beste mota bateko ekintzak egitea «jende ezezagunarekin aisialdia eta hizkuntza partekatzeko». «Mendi irteerak, bazkariak, poteoak...halakoetan bai praktikatzen dela euskara! Elkarte eta erakundeen aldetik parte hartze sendoagoa egon beharko litzateke», proposatu zuen Lorenak. «Bihar ez da inor oroituko egun honetaz eta etzi, zer esanik ez!. Egunero bizi behar gara euskaraz».