Ezbairik gabe, Sorabilla auzoko seroretxean jaio izanak eragin handia izan zuen Joxe Mari Iturzaetak palarekin izandako harreman sakonean. Bere jaiotetxearen hormek frontoi txiki batenarekin bat egiten dute eta bertan izan zuten bere berri Andoaingo palazaleek. Izan ere, 12 edo 13 urteko mutiko hark txiki-txiki eginda uzten zituen berarekin jokatzera ausartzen ziren guztiak. Horma horien artean sortu zen askorentzat palak inoiz eman duen pilotaririk onena, eta, profesionaletan bere lehen partida jokatu zuela 25 urte betetzen diren honetan, ondo merezitako omenaldia egingo diote gaitz larri batek behar baino askoz ere lehenago eraman zuen kirolari apartari.

Izan ere, Iturzaeta ondo ezagutu zutenek horixe nabarmentzen dute, edozein kiroletan bikain aritzeko gaitasuna zuela. Pentsa, Mateo Cabrejasek, Iturzaetak bere garaian izandako prestatzaile fisikoak, Rafael Nadalekin konparatu izan du beti bere dohain fisikoengatik. Iturzaetarekin mila bidaia eta partida -bai afizionatuetan eta baita profesionaletan- partekatu zituen Juan Carlos Oteroren ustez, «gaztetatik izan zen fisikoki oso indartsua, gorputz izugarriko mutila zen, pentsa, garai batetako Greziako eskulturen tankera zuela esaten zen». Mateo Ponce Sorabillako auzokide eta omenaldiaren antolatzaileetako batek ere bat egiten du iritzi horrekin: «Besteen gainetik zegoen kirolaria zen, maite zuen hura aukeratu zuen, pala, baino beste edozein kiroletan ere gaitasun handiak zituen: futbolean, korrika...».

Hala ere, jenio askori gertatu ohi zaien moduan, bere ibilbidea ez zen batere erraza izan. Horren erakusle, bere kirol bizitzan, birritan behintzat, ez zen merezi bezala tratatua sentitu. 14 urterekin, Kontxako hondar gainean futbolerako zituen dohainak agerian utzi ostean, Realak deitu zion, infantil mailako taldearekin entrenatzera joateko. Hala ere, arrazoi desberdinak medio, hasiera batean ez zioten arreta gehiegirik ipini eta palan jarraitzea erabaki zuen. Realekoak berehala itzuli ziren bere bila, baina, ordurako, Joxemari Iturzaetak palaren aldeko hautua egina zen.

«Tximeleta ehiztaria»

Luis Mari De Miguel profesional ohiak gogoratzen duenez, garai haietan palak orain baino indar askoz handiagoa zuen, Deportivon eta Baldan partidak jokatzen ziren eta Andoainen bertan zaletasun handia zegoen. Hala ere, pentsa daitekeenaren aurka, palan ere, Iturzaetaren profesionaletarako bidea ez zen batere xamurra izan. Afizionatuetan areriorik ez zuen arren -tartean GRAVN txapelketa irabazi zuen Oterorekin- Deportivoko arduradunek ez zioten saltoa emateko aukerarik ematen.

Mateo Poncek gogoratzen duenez, iraindu ere egiten zuten; «tximeleta ehiztaria» deitzen zioten, besteen aldean postura arraroak zituelako eta ezker peto-petoa zelako -eskuina ez zuen erabiltzen-. Berriz ere amore ematekotan zela, palan lagunartean bakarrik jokatzeko hautua egina zuen jada, 1986an iritsi zitzaion profesionaletan debuta egiteko aukera. Baldan egin zuen debuta, Astola lagun zuela; ordutik aurrera ia inork ezin izan zuen kantxan bere joa geratu. Berez zuen sasoiaz harago, aitzindaria ere izan zen Iturzaeta, prestatzaile fisikoa erabiltzen lehendabizikoa izan baitzen andoaindarra. «Iturri eta Goldarazenak hasieran barre egiten zioten. `Begira hau, partiden aurretik beroketak eta halakoak egiten', esaten zuten».

Laster kendu zitzaizkien txantxetarako gogoak. «Gero eta arerio gogorragoen aurka, partida guztiak erraz ateratzen zituen, eta, gainera, ikuskizuna emanez. Bilboko publikoa berehala sartu zuen poltsikoan», gogoratu du De Miguelek. Intendenteak lanak zituzten berarekin partida orekatuak osatzeko, eta, horren erakusle, berak bakarrik bi pilotariren aurka ere jokatu izan zuen. Pilotari ezkerrez ematen zion indarretik eta bere errebes famatutik harago, «jokatzeko zuen grina» nabarmentzen du Oterok. Bere botepronto ikusgarriak eta ezinezko pilotak eramateko zuen erraztasuna kantxatik kanpo zuen izaeraren isla omen ziren.

Palaz gozatzen eta gozarazten ari zen unean, ordea, gaitz malapartatu batek eraman zuen Joxemari Iturzaeta. Patxi Jauregi Gipuzkoako Pilota Federazioko egungo lehendakariak nabarmentzen duenez -bere garaian Iturzaetarekin hamaika entrenamendu egindakoa da-, «pena handia da bere onenean, oraindik puntan zazpi edo zortzi urte gehiago jokatzeko moduan zela, joan zitzaigula. Niretzat palistarik konpletoena izan da». Tamalez, 30 urterekin, 1994. urteko otsailaren 16an, hil zen. Palaren urrezko aroa ere berarekin batera joan zen.