Leitzako Taloak enpresakoek, Juan Ramon eta Mikel Lizarragak, Jesus Sanchezek eta Marian Zestauk, euskal kulturaren parte den arto-irinezko opila berreskuratu eta gaur egungo gizartearen ezaugarrietara egokitu dute; ontziratu, eta etxean bertan erraz gertatzeko aukera eman dute. Merkatuan lekua baduela uste du Zestauk, «produktuari buruzko ideia aldatzea» kostatu arren. «Taloa aspaldikoa da; gure aitona-amonek baserrietan prestatu izan dute. Baina orain oso gutxi egiten da, lan handia duelako, artoa lortzea zaila delako, gero eta errota gutxiago dagoelako, beste bizi dinamika batean sartu garelako, azken finean», esan du.
Gatza, ura eta arto-irina dira osagai nagusiak. Zestauren hitzetan, oso jaki osasungarria da: «energia ugari emateaz gain, kolesterola eta erradikal askeak kontrolatzeko lagungarri diren hainbat osagai du. Oinarrizko oligoelementuak ere baditu potasioa, burdina, manganesoa eta magnesioa, eta horregatik ezin hobea da elikadura orekatua izateko».
Bestalde, aukera ugari ematen duela nabarmendu zuen: «Gaztarekin edo txistorrarekin prestatzen ohituta gauden arren, beste edozein janarirekin bete daiteke; marmeladarekin, haragiarekin, tortilarekin edo entsaladarekin, adibidez. Pizza egiteko oinarri ere izan daiteke, talo-zopak egin daitezke lehen bezala... ».
Lau talo mota
Nafarroako enpresak lau erreferentzia merkaturatu ditu. Erretzeko taloak eskaintzen dituzte, alde bakoitzetik minutu bat berotuz etxean erraz egin eta edozein janarirekin bete daitezkeenak. Bestalde, opila txistorrarekin eta gaztarekin paratu dute salgai, eta gaztaz beteriko talo ekologikoa ere bai. Lantegian izan ginenean txokolatearekin frogak egiten ari ziren sukaldean, taloa gozoki horrekin ontziratu nahi baitute, baita hirugiharrarekin ere.
Mikel Lizarraga artisaua da eta txikitatik egin izan du taloa etxean. Juan Ramon Lizarraga lehengusua, aldiz, harakina da, eta orain hiru-lau urte txistor ekologikoa egiten hasi zen. Azokatan izandako arrakasta ikusita, txistorra eta taloa elkartuta zerbait egitea pentsatu zuten, eta ontziratuta merkaturatzea. Zestaurengana jo zuten, orduan Leitza inguruko garapen agentea baitzen. Pixkanaka ideia garatu zuten, eta enpresa sortu eta kudeatzeko hirugarren pertsona bat behar zela ikusi zuten. Horrela elkartu ziren 2004an. Geroztik hamaika lan egin dute: ideia definitu, lokala lortu, obra egin, makinak erosi...
Aurten hasi dira taloa merkaturatzen, eta oraindik balorazio sakona egiteko goiz dela adierazi zuten, gauza berria delako eta ez dakitelako denborarekin benetan nolako bilakaera izanen duen.
Halere, pozik daudela aitortu zuten, banatzaileek gero eta eskari gehiago egiten dietelako, eta batez ere jendeak taloak probatu dituela eta oso onak iruditu zaizkiola jakinarazten dielako. Harategitan, supermerkatu txikietan eta produktu berezien dendatan saltzen dituzte. Nafarroan, Gipuzkoan eta Araban banatzen ari dira, eta hemendik aitzinera Bizkaira eta Iparraldera zabaltzea da asmoa.
Enpresako langileek berebiziko garrantzia ematen diote lehengaien kalitateari. «Horregatik, erabiltzen dugun artoa ez da transgenikoa, eta errotarri tradizionalean ehotzen dugu. Gainera, garbitasun eta segurtasun neurri guztiak betetzen ditugu», adierazi zuen Marian Zestauk. «Arto hori erabiltzeak ez du esan nahi, ordea, produktua osotasunean ekologikoa denik, horretarako gainontzeko osagaiek ere halakoak izan behar baitute. Eskaintzen ditugun lau talo motetatik bakarra da ekologikoa», argitu zuen. «Produktu ekologikoen kontsumoa handitzen ari dela ikusi genuen. Jendeak jaten duena non ekoizten den eta mahaira iritsi arte zein prozesu jarraitzen duen jakin nahi du. Gure apustua merkatu horretara ere zuzentzea da».
Lehenbizi artoa harri errotan ehotu eta irina egiten dute. Horri ura, gatza eta beste osagai batzuk erantsiz nahaste aski trinkoa baina moldaerraza lortzen dute. Ondoren, taloak egiteko makinak forma zapal eta biribila ematen dio oreari. Talo motaren arabera prozesua aldatu egiten da. Erretzeko diren opilak makinatik ontziratzeko gelara pasatzen dira zuzenean; gaztarekin saltzeko direnak, aldiz, labean berotu eta bete egiten dira. Gero makina batean sartzen dira hozteko, ontziratzeko hotz egon behar baitute. Azkenik, talo mota bakoitza bere kaxan sartu eta hozkailuan uzten da. Hortik banatzaileek salmenta puntuetara eramaten dituzte denak.
Talo goxo-goxoa etxean bertan jateko berotu baino ez da egin behar. Lan bakarra irudimentsu izan eta zerekin dastatuko dugun pentsatzea da. -
LEITZA
