Martxoaren 15ari Mundu Mailako Kontsumitzaileen egunaren estatusa esleitu zitzaion 1983tik aurrera. Iritzi kontrajarriak sortzen zaizkit horrelako egunen instituzionalizazioan, baina interesgarria da egun horietan aldarrikatzen diren eskubideen artean euskaldunonak ere badirela gogoraraztea.

1985eko apirilean Nazio Batuen Erakundeak Kontsumitzaileen Babeserako Artezarauak onartu zituen, eta horren ondorioz eskubideok nazioarte mailako izaera hartu zuten. Hala ere Artezarau horiek Estatuen ikuspegitik prestatuta daudenez, ez dute gurea bezalako hizkuntzetan mintzo direnen kontsumitzaileak eta erabiltzaileak kontuan hartzen.

Europari erreparatuz gero, Europako Batasunak ez ditu hizkuntza-komunitate gutxiagotuetako eskubideak aintzat hartzen. Batasunaren arabera ez da euskaldunon hizkuntza-eskubiderik urratzen produktu bateko etiketan agertzen den informazioa 22 hizkuntzatan agertuz gero, nahiz eta horien artean herri honetako berezko hizkuntza egon ez. Are gehiago, EBk ez du baimentzen berezko hizkuntzen erabilera derrigortzea. Horra hor aniztasunean bat eginik leloa duen erakundearen jarrera totalitarioa.

Zer esanik ez dago bi estatuen jarrerez. Frantziako Estatuak esfortzu handiagoa egiten du ustezko mehatxua den ingelesari bideak ixten, lurralde horretako biztanleen eskubideak bermatzen baino. Espainiakoak, aldiz, kontsumitzaileen eta erabiltzaileen oinarrizko eskubideak gaztelaniatik besterik ez dituzte eraiki, eta beraz, gure hizkuntzaren arrastorik ez da ageri indarrean dagoen araubidean.

Nafarroako Gobernuak hizkuntza-politika glotozidari jarraiki, geure eskubideen existentzia ukatu zuen iaz onartutako legerian. Are gehiago, hizkuntza-eskubideak propio jasotzeko eskaerari muzin egin zion, eta lurraldean gaztelania hizkuntza bakarra bailitzan jokatu zuen. Horren isla legea bera gizarteratzeko argitaratutako liburuxka elebakarra dugu, jakinik Espainiako Estatuak Erregio edo Gutxiengoen Europako Ituna berretsitakoan hartutako konpromi- soetako batek hizkuntza gutxituetan zabaltzeko eskatu arren.

EAEn kontsumitzaile eta erabiltzaileon hizkuntza-eskubideak aitortu ziren 6/2003 Legearen bidez. Aurrerapauso handia, zalantzarik gabe. Hala ere eskubideen galdagarritasuna oztopatzen zuten bi faktore egon dira: progresibotasuna eta aitortutako eskubideen balizko eraginkortasuna.

Legean une oro agertzen da eskubideak arian-arian bermatzeko bitartekoak jarriko direla, baina eperik ez du zehazten tempus horien gainean. Halaber, Legearen garapenerako aurreikusi ziren Dekretuen zain gaude.

Bestetik, hizkuntza-eskubideak bigarren mailakoak dira. Izan ere, beste eskubideen urraketen aurrean zehapenak eta zigorrak aurreikusten badira ere, hizkuntza-eskubideen urraketak ez ditu arautzen.

Eta horren aurrean ere euskaldunok kexu! Eta, berriz ere entzun behar kexatzen besterik ez dakigula. Ez al dira ohartzen euskaldunon kexa edo aldarrikapena sistematikoki urratzen zaizkigun eskubideetan oinarritzen dela? Akaso euskaldunok onartu behar dugu geure eskubideen bermea enpresen edo zerbitzu emaileen borondateak baldintza dezaketela? Erabat onartezina da gure eskubideen bermea IKEAk, France Telecom ek edo ENDESAk gure hizkuntzarekiko izan dezaketen (in)tolerantziak ezartzea.

Beste behin geure eskubideak urratzea merke atera zaie enpresei eta zerbitzu-emaileei, izan ere, Euskal Herrian kontsumitzaileen eta erabiltzaileen oinarrizko eskubideak salgai-hondarrak besterik ez dira.