Edward R. Murrow jaio zeneko mendeurrena beteko da gaur. Ez dugu kazetari estatubatuarra laudatzeko adjektibo kalifikatzailerik erabiliko, ostera, ez zituen atsegin eta. Gerra berriemaile gisa Buchenwald-ko kontzentrazio esparruko izugarrikerien berri ematera zihoan unean, sarraskiaren lur antzuan oka egin omen zuela esaten dute; ikusitakoa jasan ezinda. Segidan, mikrofonoa esku artean hartu eta, bihotzean iltzatutako gorrotoa eta samina erbesteratuz, begi aurrean zuena islatu zuen: egur-pila modura metatutako gorpu argal eta erkinak, heriotzaren kiratsa, giza izaeraren ustela... adjektiborik gabe.

Irratia eta telebista egiteko modua irauli zuen Murrowk 40ko eta 50eko hamarkadetan, benetako kazetaritzaren kontzientzia bilakatuz. Joseph McCarthy senatariaren «sorgin ehiza» ilunaren sasoian agertutako portaera ausart eta zintzoa izan zen mundu osoan barrena ezagun egin zuena, baina. Adierazpen askatasuna eta giza eskubideak kinka larrian ikusita, McCarthyri aurre egin zion Murrowk. Hala, 1954ko martxoaren 9an, CBS telebista kateko «See It Now» dokumental saioan eskuin-muturreko politikarien gezurrak eta gehiegikeriak salatu zituen, kazetari orori beldurraren aurrean matxinatu eta isiltasunarekin apurtzeko dei eginez. McCarthyren akabua izan zen.

Murrowren adierazpen askatasunaren aldeko borroka ezin hobeto irudikatu zuen George Clooney-k «Good Night, and Good Luck» (2005) apartan. Zapaterok oso kutuna du filma, Raxoirekin telebistan izandako eztabaida-saioen ostean «Gabon, eta zorte on» hitzak erabili zituen-eta ikusleak agurtzeko. Hain justu, Murrowk CBSko programetan erabilitako berberak. Hitzok zama metaforiko nabaria dute, antza. Arerioak ordezkatu ei duen pentsamendu bakarraren aurkako alegatua dira. Ideia aniztasunaren apologia.

Baina badirudi Bambi-k ez duela ondo interpretatu filmaren esanahia. Pena da. Murrowk «New York Herald Tribune» egunkariari adierazitakoa irakurri izan balu, hobeto ulertuko zukeen mezua, beharbada: «Prentsa askatasuna demokraziaren oinarria dela oroitzea ezinbestekoa da». Paradoxikoki, isiltasun konplizearen bekatua gaitzetsi arren, ez du bere isiltasun konplizea apurtu oraino. Mutu jarraitzen du. Azken hamarkada honetan lurperatutako bi euskal kazetak bezain mutu. Gezurra ari du oraindik, Murrow. Ez du atertu. Eta, tamalez, ez dirudi zorte kontua denik. Borondate kontua baizik.