Krisi egoerak ere bai, baina batez ere «estetikak» bultzatuta, boskotetik hirukotera igaro da Mikel Urdangarin azken disko honetan. Sonoritate berriak bilatu ditu, gitarra, teklatuak eta bateria baliatuz horretarako. «Azula» lana iazko urriko asteburu batean eta hiru musikariek batera grabatu zuten Garate estudioan.

Aurkezpen biran osorik eta bere horretan, hasi eta bukatu ari dira jotzen jendaurrean, kantu zaharragoak bigarren zati baterako utziz. Modu horretan egingo dute gaur Gasteizko Jimmy Jazz aretoan eskainiko duten emanaldian eta baita bihar Donostiako Victoria Eugenia antzokian ere.

Disko hau aldaketa bat izan da zure ibilbidean. Parentesia da ala puntu eta apartea?

Bidaia honetan geltoki bat da, baina agian ez da hitz egokia, geltokiak geldirik baitaude eta gu etengabeko mugimenduan. Hasitako bide honetan, ibiltzen ari garen bidea da «Azula». Ez nuke esango parentesi bat, nahiz eta aurreko taldearekin eta sonoritatearekin pixka bat apurtu dugun; transformazio bat dela esango nuke, behar nuena gertatzea gainera. Eta puntu eta aparte bat ere ez da, ez dut mozten aurrekoarekin. Aurrekoa barruan daramazu, aurrekoa oso presente dago oraingo honetan. Aurrekoari bizkarra eman gabe aurrera begira, egunez egun eta kontzertuz kontzertu.

Aurrera begira pentsatu duzu sonoritate hau lantzen jarraitu nahi duzun edo lehenagoko bandarekin bueltatuko ote zaren?

Nire asmoa urte bukaeran lehenagoko taldearekin bueltatzea da. Gero ikusi beharko da urte bukaeran nola gauden, non gauden, eta zer izango den gure bizitzez. Momentuz, asmoa zen urtebete ibiltzea formatu honetan, disko hau aurkezten bere horretan, oso modu puruan nolabait esateko, eta gero aspaldiko lagunekin berriro elkartzea. Rafa Rueda, Bingen Mendizabal... bidaideak izan dira orain arte. Nirekin hamabost urte egon direnak elkarlanean, eta horiek taldera biltzea behar bat bezala sentituko dut, behar fisiko bat bezala. Ez dut ikusten etorkizuna haiengandik oso urrun.

Zer bilatu duzu aldaketa honekin?

Arnasaldi bat, lehenengo eta behin. Baneramatzan urte pila jende honekin guztiarekin. Koldo Uriarte oraingo diskoan ere badago, baina bai Rafa, Bingen... Hauekin urte dezente neramatzan elkarrekin, urte intentsuak eta zapore baikorra, ona utzi didaten urteak. Baina zuzenekoa grabatu eta gutxira sentitu nuen beharra aldaketatxo bat egiteko. Sonoritate berri batean ikertzeko, murgiltzeko eta talde txikiago batekin ibiltzeko beharra. Aldaketa hori batetik egoera latzak eraginda etorri da, baina batez ere estetikak eraginda, estetika berri baten irrikak eraginda. Bostetik hirura pasatzean, arrazoi bat bada ekonomikoa. Oso zaila da talde mardula eramatea gaur egun zuzenekoetan, lanik ez dagoenean edo oso zaila denean baldintza duinetan aurkeztea lanak. Ez da erraza, seguruena, lan gutxiago izango nuen boskotean hirukotean baino. Baino hori espekulatzea da, sumatzen dudana da. Ehuneko handiago batean esango nuke behar estetiko bat dagoela atzetik eta estetika, azala izanagatik, oso garrantzitsua da musikan, bizitzan bezala. Estetika aldatu behar horrek asko baldintzatu nau hirukotera pausoa ematerako orduan.

Distantzia laburrean eginiko kantuak direla esan zenuen aurkezpenean. Diskoa gauza bat da baina orain zuzenekoan nolakoa da distantzia labur hori?

Distantzia labur hori oraindik eta laburragoa bilakatzen da jendea zure aurrean daukazunean. Zuzenekoa lantzean eta aurkezteko zorian gaudela beti etortzen dira betiko beldurrak. Badirudi ez duela ezertarako balio hamabost urte honetan eramateak. Oso izaki hauskorrak bilakatzen gara, beldurrez beteak, badirudi gure etengabeko motor bat ere hori dela, betiko galderak, `jendea etorriko ote da, gustatuko al zaio, gu ondo arituko ote gara, diskoko kantuek jasoko al dute feedback hori...?'. Diskoa intimotasun handikoa da, biluztasun ariketa handia egin dut, zenbait aitortza badaude kantuetan, agian orain arte ez bezala. Aurrekoetan ere badago biluztasuna, baina honakoan pauso bat sakonagora jo dudala uste dut. Baina halabeharrez izan da, horrela etorri da, ez da izan erabaki bat. Eta kontziente nintzen: 'Mikel, ari zara, biluzten ari zara'. Gure erara baina biluzten ari ginen. Gero agian gauzak ez dira hain esplizituak eta ez dira hain agerian azaltzen entzulearen belarrietan, baina nik horrela sentitzen nuen. Orain zuzenekoetan aurkezten ari garela, nahiko feedback ona jasotzen ari naiz. Jendea sartzen ari da kontzertuetan, kantuen arrazoietan... Niretzat oso garrantzitsua da kantuei arrazoia ematea, esaten ari zaren horrek zentzu bat behar du eta are gehiago kantatzera ausartzen zarenean. Hitzek sinesgarritasuna behar dute, egiazkotasuna, nahiz eta fikzioa izan kontatzen duzuna. Bestela hobe isilik egon.

Antzokiak aukeratu dituzu diskoa aurkezteko. Ezberdintasun handia al dago besaulkian eserita dagoen entzule horretatik garagardoa eskuan duela dagoenera?

Garagardoa eskuan egitekoak ere etorriko dira. Jimmy Jazzen dugu 22an [gaur], eta hor garagardoa eskuan egongo da jendea. Horiek ere politak dira egiteko. Baina disko honetan intimotasun handia dago eta behar duzu nolabaiteko konplizitatea, eta gako bat isiltasuna da. Antzokiek horretarako aukera ematen dute. Gero, jendeak esan digu kantaldia potentea dela emozionalki eta sonoritate aldetik ere bai. Hiru gaude baina normalean baino leku gehiago betetzen dugu. Horrek ere beste dimentsio bat ematen dio denari. Lan intimo bat da baina sonoritate aldetik lekua ondo betetzen du.

Diskoa bere horretan joko duzu hasieran. Zein balio ematen diozu disko formatuari, musika Ipod eta Mp3an eta modu aleatorioan entzuten den garaiotan?

Horregatik beragatik egiten dut. Disko bat egiten duzunean zentzu bat dago atzean. Hasi eta bukatu, kantu bat bestearen atzetik dator. Bestela kantuak solteka egiten egongo ginen. Hori ere asko egiten da gaur egun. Dena ari da aldatzen, baina nolabaiteko aldarrikapen bat dago, diskoa osorik entzuteko. Guk zentzu horrekin egiten dugulako, nahiz eta gero jendea libre den nahi duena egiteko. Ez dut uste hain ariketa latza denik jendearentzat. Nahiz eta batzuei aurpegietan nabaritzen diezun zain daudela kantu zaharrekin hasteko. Baina horiei esan nahi diet, 'itxaron apur bat, ikusi zer dagoen, uler ezazue zerk bultzatu nauen kantu hauek idaztera'. Zuzenekoan mandoa nik daukat eta nik erabaki dezaket, behingoagatik behintzat diskoa osorik entzutea. Eta bigarren zati batean jarriko gara atzera begira.

Krisia aipatu dugu. Zein eragin du zu bezalako euskal musikari batengan eta nola ikusten duzu zure ingurua?

Egoera latzean bizi gara baina uste dut ez zaigula komeni gehiegi negar egitea, ez da batere erakargarria. Gauza gaizki dagoenean erreakzionatu egin behar da, ipurdia estutu eta aurrera egin ahal bada, orain arte baino sendoago eta tematiago. Baina ez badago euskal musikagintzan prestigioa emateko ariketa sendo bat, uste dut amateurtasunean erortzeko arriskuan egon gaitezkeela. Euskal kultura indartsua izan dezagun, behar dugu musikaz bizitzeko gai izango den nukleo bat, ehuneko bat. Agian ni ez naiz izango, baina beste inor egon behar da gai izango dena. Antzerkigintzan edo dantzan berdina esango dutela uste dut. Amateurtasunean eroriz gero, akabo. Beste lan batzuetan hasiko zara eta musika ez da izango lehentasuna. Prestigioa hartzeko ariketa bat egon behar da. Nola? Programatuta. Klase politikoa, ia salbuespenik gabe, ez dut ikusten musikak eta kulturak dituen urgentziei erantzuteko moduan. Oso sentsibilitate kultural eskasa ikusten dut oro har, eta horrek asko kezkatzen nau. Agian hau guztia negar baten parte izan liteke, baina ez nuke horrela hartzerik nahi. Konstatazio bat da. Zer da naziogintza, herrigintza, kulturarik gabe? Mezu hutsa da, hutsala, ez dit balio ezertarako. Honekin kontrapuntuan, esan behar dut badugula jende bat, publiko bat entzutera etortzen zaigu zorionez, badago masa bat kulturari modurik onenean erantzuten diona, haien bizitzaren parte zu bilakatzen. Badago ondare kultural aktibo ikaragarria. Eta bukatzeko esango nuke, ez gabiltzala beste munduko kultura batzuk baino askoz txarrago. Baditut lagunak maila altukoak Ingalaterran, Eskozian... esaten dizutenak zein zaila dagoen aurrera egitea. Espainian ere oso zaila da, baina lortzen dute, badago nukleo bat gai dena. Euskaldunok ere behar dugu gure neurrian.

Nukleo hori nolakoa da momentu honetan?

Badago, mugikorra da eta oso garrantzitsua da mantentzea. Ez dakit jendeak ze puntutaraino egiten duen gogoeta horren inguruan. Egon behar da corpus bat horretarako gai. Horrela indartzen da kultura bat.