Ezker abertzalearen baitan eman eta amaitzear den eztabaida prozesua hizpide izan arren azken hilabeteotan, Batasuneko Mahai Nazionaleko kide Xabi Larraldek, oro har, egoera politikoaren gainean beren ikuspuntuak azaldu ditu. Bereziki Ipar Euskal Herrian bizi den egoeraren itzalpean solastatu da GARArekin.

Ezker abertzalearen eztabaidak oihartzun politiko eta mediatiko zabala izan du, baita intoxikazio ekinaldiak ere. Eztabaidaren abiapuntua eta zergatia desitxuratu daitezke?

Eztabaida gaur jasaten dugun blokeo egoeraren irakurketatik eta berau gainditzearen beharretik abiatzen da. Zergatik heldu gara blokeo egoera honetara? Azkeneko urteetako lana eta borrokari esker, pentsatzen dugu Euskal Herrian aukera bat ireki dela, ziklo aldaketarako aukera. Bere garaian Anoetan adierazi genuen moduan, gatazkaren konponketarako aldaketa ahalbidetuko lukeen ziklo berri baten eraikitzearen aukera hor da.

Aukera horiek, besteak beste, Lizarra-Garazirekin zabaldu genuen bidetik eratortzen dira. Eragile politikoen artean hortaz irakurketa adostu eta komun bat badela diodanean, diot, adibidez, Xabier Arzalluzi egindako elkarrizketan, Lizarra-Garazirekin bide bat ireki zela zioen, burujabetzaren bidea, eta Estatuak nahi izan duela hori itxi. Eta horretara dator ilegalizazioa. Eta orain hilabete batzuk, Patxi Lopezek esan zuen ez lukeela begi txarrez ikusiko Gasteizko estatusaren aldaketa. Eta zioen, «gure gobernuarekin itxi dugu azken hamarkadan egon den konfrontazio giroa». Hori da blokeoa. Euskal Herrian aldaketarako dagoen aukera blokeatzea, hitza eta erabakiaren gainean eraiki beharreko ziklo berri baten irekitzea oztopatuz.

Eta, zuen iritziz, egoera horrek ze aukera ematen ditu?

Edo eusten diogu salbuespen egoera horri erresistentzia jarrera batetik, edo bestela, mugitzea dagokigu, irekitako lerroa azken muturreraino eramateko. Hau da, Euskal Herrian hitza eta erabakiaren gainean oinarrituriko sakoneko aldaketa gauzatu dadin, eta horretarako, gure helduleku nagusia euskal gizartea bera da. Mugitu, euskal gizartea aktibatuz eta burujabetzarako bidean urrats kualitatiboak emanez. Hori da txostenaren tesi nagusia, eta hori da prozesu demokratikoa.

Blokeo eta ukazio egoera horrek nola eragiten du zehazki Ipar Euskal Herrian?

Bi parametrotan laburbiltzeko, hemen, berriz ere, Estatu frantsesa ukazio jarrera oso bortitza finkatzen ari da. Eta hori nabaria da gizartean astintzen dituzten lerroekiko erantzunean. Lehen erantzun mota Ipar Euskal Herriaren onarpen politiko-instituzionalaren ingurukoa da. Hor, Estatu frantsesa bere egituraketa administratibo osoa eraldatzen ari da, erabat, eta horren baitan Euskal Herria ez da existitzen. Beraz, Estatu frantsesak bere posizioa hemen blokeoan proiektatzen du.

Azpimarratzekoa da azken hilabeteotan autonomia bezalako aldarrikapen bat gero eta sinesgarritasun handiagoa hartzen ari dela. Gobernu frantsesak Guyanan eta Martinikan autonomia estatusak indarrean ezartzeko erreferendumak antolatu ditu. Sarkozy mugitu da erreferendum honen antolatzeko, duela urtebete egon ziren mugimendu sozial oso gogorren erantzun politiko gisa. Horren atzean bada aitorpen bat: autonomia bezalako formula batek badituela aukera handiak egoera sozial eta ekonomiko larri bati aterabideak ekartzeko.

Bigarrenik, eta inportanteena dena, molde hori da herritarrek erabaki behar dutela. Guk defendatzen duguna: euskal herritarrei hitza eta erabakia ematea.

Testuinguru horretan koka daitezke Bateraren kontsultak...

Kasik ehun bat herritan. Berriro hitza eta erabakiaren ariketa, dimentsio handia izan dezakeena. Hego Euskal Herriko udalen erdietan halako kontsulta bat izatea bezala da, eta kasu horretan ikusi beharko litzateke Madrilek zer-nolako erreakzioa lukeen.

Errepresioak ere ez dio adiorik.

Oso kasu larriaren agerpena ekarri du. Jon Anzaren desagertze kasuak adierazten du Estatu frantsesak bat egin duela Estatu espainolarekin gerra zikinaren estrategia berrabiatzeari begira. Eta oso larria da. Estatu frantsesa noraino sartua den erakusten digu horrek. Aipatu behar da Estatu frantsesean ere mugimenduak ematen ari direla horren inguruan, oso kritiko daudenak alor errepresiboan egiten diren eskubide urraketekin.

Ildo horiexek defendatuko ditu Euskal Herria Bai-k, ezta?

Euskal Herria Bairen kanpainaren ardatz bat, adibidez, Estatu frantsesaren inposizio jarrera da. AHTren aferak argi erakusten du hori. Gehiengo handi bat AHT berriaren aurka dago, baina hala ere inposizioak aurrera jarraitzen du. Bi ardatz horiek, autonomia eta erabakitze eskubidea, guretzat giltzarriak dira eta hemengo jendarte eta biztanleen eskubideak defendatzeko ezinbestekoak dira. Euskal Herria Bai, guretzat, ezkertiar eta abertzale oro biltzen dituen hautagaitza zabalena da, batik bat Parisi erantzuterakoan.