Ane Arruti

Zerbait errazago irensten lagun dezake azukreak, baina gustuko duguna are eta goxoago egiteko ere balio du. Eako Poesia Egunetan ongi dakite hori, eta musikaz nahiz antzerkiaz lagundu zituzten poemak.

Mikel Elorzak aitortu zuen, esaterako, berari poesia azukreztatua iritsi zitzaiola. “Lp bat poema” hitzaldia eskaini zuen Baletxen. «Nik poesia musikaren bidez deskubritu nuen, poetak ezagutzeko balio izan didate hainbat kantuk», esan zuen eta orain azukrearekin nahiz hutsik, biak gustuko dituela aitortu zuen.

Euskal kantagintzaren errepaso bat egin zuen zarauztarrak, betiere «ikuspuntu pertsonal» batetik. 60ko eta 70eko hamarkadetan hitzek zuten garrantzia gogoratu zuen, Ez dok amairu taldearen letrak kasu, eta nola ezagutu zituen, adibidez, Mikel Agirre edo Koldo Izagirre, Imanol Lartzabalen kantuen bitartez. Poetak eurak ere kantuan entzun izan ditugu, Xabier Lete edo Artze kasu.

«Nere garaikoak» iritsi ziren gero, laurogeigarren hamarkadan. Hertzainak-ek Itxaro Bordaren poemak erabili zituen; Itoizek, Joseba Alkalderenak; Ruper Ordorikak, Bernardo Atxagarenak, Joseba Sarrionandiarenak...

Elorzaren ustez, Ipar eta Hego Euskal Herriaren artean muga bat egon da hitzetan; toki bakoitzeko musikariek bertakoen hitzak erabili izan dituzte. «Itxaro Borda izango litzateke agian salbuespen bakarrenetakoa».

Gaur egun, badira «musikari-poetak» Elorzaren irudipenerako: Anari eta Txuma Murugarren aipatu zituen, besteak beste. Baina oraindik ere asko jotzen da idazleengana. Harkaitz Cano, Jon Benito, Jose Luis Padron, Kirmen Uribe... dira horietako batzuk. Elkarlanerako joerak ere azpimarratu zituen, Katamalo edo Haragizkoa bezalako proiektuak.  

Idazleak irakurle

Eako talaian, azken hilabeteetan argitaratutako lanak entzuteko aukera izan zen. Idazleek eurek irakurri zituzten euren poemak: Ione Gorostarzuk “Zoriontasunaren bila” aurkeztu zuen, Iñigo Astizek “Baita hondakinak ere” eta Jon Gerediagak “Zentauro-hankak”. Eurekin izan zen aurtengo idazle gonbidatua ere, Yolanda Castaño galiziarra.

Bazkariaren ondoren, Bedaroan bildu ziren guztiak, “Mikel Lasa gure artean” emanaldian. Poeta donostiarrak azkenean azaltzerik izan ez bazuen ere, oso presente egon zen Edorta Jimenezek eta Xabier Mendigurenek gidatutako hitzaldi-errezitaldian. Garazi Izagirrek eta Itziar Etxegiak jarri zuten soinu banda, bi idazleak poema eta poema artean Mikel Lasaren estiloaz eta eraginaz mintzo ziren bitartean. Mendigurenek gogoratu bezala, Lasa Donostian jaio zen 1938an; Gabriel Aresti baino bost urte gazteagoa zen. «Biak izan ziren euskal poesian berrikuntzaren zutabe eta biak isildu ziren geroago: Aresti hil egin zelako eta Lasa gehiago idatzi ez zuelako». Biak garaikideak izanagatik, bakoitzaren ezberdintasunak gogoratu zituzten; Arestik herriaren kezkak biltzen zituen bitartean, Lasak poesia indibidualagoa, sentsualagoa eta erotikoagoa egin baitzuen, «baina biek zioten miresmena elkarri». Lasaren poemak «parentesi» artean bildu zituzten, berak euskarara itzulitako Arthur Rimbauden bi poemen artean, hain zuzen.
Iñigo Aranbarrik idatzitako “Mundua beste” antzezlana iritsi zen jarraian, Labea laborategiaren eskutik. “Sarritsasoa” kale antzezlana ondoren, Dantzaz konpainia eta Biraka dantza taldearen eskutik, Joseba Sarrionandiaren testuetan oinarrituta.

 

Programan, egunari amaiera emateko, Ruper Ordorika eta Jon Pirisen kontzertua zegoen iragarrita, hau ere Sarrionandiaren testuetatik sortua, baina ordura arte ondo ezkutuan gordetako sorpresa bilakatu zen, ziur aski, eguneko momentu hunkigarriena; herriko lau gaztetxok, iurretarrak Earako espresuki idatzitako poema bana irakurri baitzituzten, hurrengo orrialdean dauden horiexek.