1515eko ekainak 11. Gaztelako Burgos hirian gaude. Bertan Gaztelako Gorteen bilkura egiten ari dira, Nafarroako Erresumatik datorren bisitari ospetsu baten agerraldia izango delarik: Alba-ko Dukea. Bisitaldiak zirrara berezia sortzen du bertaratu diren Gaztelako noble, elizgizon eta hirietako ordezkarien artean, Erromako Aita santuak Nafarroako Erresumaren inguruan harturiko erabakiaren berri ematera dator eta. Bertan ez da present Nafarroako Gorteen ordezkaririk, ezta Gaztelaren alde borrokatu diren Nafarroako hainbat familiaren testigantzarik ere.

Nafarrak ez diren ordezkarien aurrean Aita santuaren erabakiaren berri ematen da: Aurrerantzean Nafarroako lurrak Gaztelako Fernando II.aren esku geratzen dira, bere alaba Juanari eman diezazkion, horrela Granada, Leon eta Gaztelarekin bat egin dezaten. Ordainean, Nafarroako foruak eta ohi- turak gorde beharko dira, gerrak sorturiko kalte ekonomikoen ordaina emango zaiolarik Iruñeko hiriari, betiere Gaztelako erregearen borondatez. Aita santuaren erabakia konkista berri baten bedeinkazioa bada ere, kezkati dira Gaztelako Gorteetan. Nafarroa konkistatu dute baina noiz arte? Foruak gorde? Ordainketak?

Gorteen kezkak lasaitzearren, Albako Dukeak aurkezturiko erabakia zehazten da. Nafarroako lurrak Gaztelarenak izango dira «para siempre jamás», ordainketak egiteko ez dira Gaztelako beste erresumen baliabideak erabiliko: Nafarren zergak eta tributoak erabiliko dira, eta foruen errespetuaren irakurketa berria egiten da: Nafarroako Gorteen esistentzia ez da zalantzan jartzen, baina Nafarroari buruzko erabakien berri ez zaie Nafarroako Gorteei emango.

2006ko iraila. Gaztelako Gorteak «Cortes generales» deitzen dira orain. Nafarroako erresumarenak izandako lur batzuk bi elkarte autonomotan banatuta daude. Beraien oraina eta etorkizuna, 1515ean bezalaxe, erabakitzeke dago oraindik. Orduan hitza, erabakia, lehenaldia eta etorkizuna kendu ziguten haien erabakiz, eta orduko Nafarroako autoritate ofizialen adostasunez. Ez ditzagun lehenaldiko akatsak errepikatu. Euskal Herriko gorterik ez dugu, baina Euskal Herriaren ordezkaritza izango den mahai politikoa eratzea gure esku dago. Ez Gaztelaren esku. Euskal Herriko mahai politikoak hartuko ditu herri honen etorkizunaren inguruan eman beharreko diskusioak eta adostasunak, baldin eta, berriz ere, gure etorkizuna orduko Gaztela gizonen esku utzi nahi ez badugu.

Orduan ez ziguten hitzik eman. Gaur, antza, hitzari uko egin nahi diote batzuek. Hemengo mahaiaren beharra ikusten ez dutenek Burgosera joan ez ziren Nafarroako autoritate ofizialen jarrera berdin-berdina dute, 491 urte pasatu badira ere. Batzuen itsukeriak ezin du herriaren ilunpea izan halere. Beraz, oraingoan ondo egin ditzagun gauzak: euskal debatea, euskal ondorioak eta euskal ordezkaritza. Gainontzeko formulak sobera ezagutzen ditu herri honek. -