Urtebete igaro da Eusko Legebiltzarrak Berdintasun-Legea onartu zuenetik. Zenbait edukiri erre- paratuta, konkretuan unibertsitatea aipatzen dutenak, hauxe irakurri daiteke Legearen 33. artikuluan: «Euskal unibertsitate-sistema osatzen duten unibertsitateek, betiere, emakumeek eta gizonek aukera berdinak izatea bultzatuko dute, bai irakasle-karreran, bai erabakiak hartzen diren eremuetara sartzeko; eta, horrekin batera, ikasleek, sexuaren arabera, diziplina eta jakintza-arlo guztietan partaidetza orekatua izan dezatela sustatuko dute».

Igaro den denbora honetan zer egin du UPV-EHUk artikulu horrek unibertsitateei, bera barne, eskatzen diena errealitate bihurtuz joateko? Unibertsitate-mailako ikasleen erdia baino gehiago emakumezkoak dira; UPV-EHUn zehazki, 2004-2005. ikasturtean % 56 pasatua ziren. Datu horrek, bere horretan, unibertsitate esparruan gizonezkoen eta emakumezkoen arteko parekatze-egoerara hurbiltzen ari garen sentsazioa sor dezake, beharbada. Baina errealitatea bestelakoa da.

Alde batetik, titulazioen araberako ikasleen genero-banaketari begiratuta egoera desorekatua ikusten dugu: Haur Hezkuntzako Ira- kaslea edo Itzulpengintza eta Interpretazioa ikasten dutenen %90 inguru emakumezkoak diren bitartean, zenbait Ingeniaritzatan ez dira %20ra ailegatzen. Irakasleen kasuan, emakumeak %36.7 dira, baina kategoria-maila igo ahala, emaku- meen portzentaia behera doa: Eskoletako Titularren artean %38.5, Unibertsitateko Titularren artean %37.5, eta Unibertsitateko Katedradunen artean ia erdira jaisten da, %19.6ra. Asoziatuen artean %33.2 dira.

Jakintzaren gune eta sorleku izan beharko lukeen Unibertsitatean irakasten dena guztiz androzentrikoa da; «andro» hori hitz grekoaren adieraz esanda, jakina, ez euskaraz pentsatu zitekeen bestelako adieraz. Nobel saria eskuratu duten emakumeen artean, Madame Curie besterik ez dute gure ikasleek ezagutzen; jakintzaren eremuan emakumeek historian zehar egindako ekarpenak guztiz ezezagunak dira. UPV-EHUk eskaintzen dituen 78 titulazio ofizialetan, derrigorrezko bi ikasgai, Antropologia 2. zikloko titulazioan, eta hautazko sei ikasgai (1 Soziologian, 1 Antropologian, 1 KazetaritzanŠ) baino ez dira generoa kontuan hartzen dutenak.

Graduondoko Berezko Tituluen arteko bat Gizon eta Emakumeen arteko Berdintasunari dagokio; denetara, 40 eskaintzen dira gure unibertsitatean. Baina, egia esanda, master horretan irakasten dena oso gutxitan aplikatzen da UPV-EHUko eguneroko jardueran. Bestetik, Emakundek 1998. urtean zabaldu zituen hizkuntzaren erabilpen ez-sexistarako proposamenak kostata aplikatzen ari dira UPV-EHUn azken urteotan onartzen ari diren Araudi Orokorretan. Sinestuta gaude, Berdintasun-Legeak dioena ez dela betetzen ari.

Jakina, genero-parekidetasunaren aldeko ekimen ezberdinak egon badaude UPV-EHUn, baina gehienak bertako kideen borondatez eta grinez bultzatuta. Lan-Harremanetako Eskolak, kasurako, bere Berdintasun-Plana egina du. Bestetik ere, orain dela gutxi, “Hezkidetza Gure Ikasgeletan” Mintegia egin da Bilboko Irakasleen Eskolan; eta beste ekimen batzuk ere badira abian Ikasketa Feministak, Emakume eta Generoko Ikasketak Unibertsitate mailako Irakaskuntzan sartzeko. Gure ustez, bada garaia UPV-EHU, erakunde gisa, hots, Zuzendaritza Taldeak bultzatu eta lagunduta, Berdintasun-Legeak zehazten duena garatuz joateko, egunez egun eta zentroz zentro. Ildo horren harira, ezinbestekotzat jotzen dugu Zuzendaritza Taldean bertan berezko egitura sortzea, genero-parekidetasuna lortzeko bidean eman beharreko urratsak zehazteko ardura izango duena, hau da, proposamen modura, UPV-EHUren I Berdintasun-Plana diseinatzea.

Horretarako abiapuntua egoeraren diagnosiak izan behar du. Datu batzuk egon badaude, baina kontua da datuok adierazten duten horretan sakondu egin behar dela, genero-arazoak non eta nola azaltzen zaizkigun unibertsitatean hobeto ezagutu ahal izateko. Azterketa kualitatiboa egin beharra dago generoaren ikuspegia txertatze-mailaren inguruan, bai emakumeen parte-hartzeari dagokionez bai edukinei zein ikerkuntza-lanei dagokienez.

Baina lana ez dagokio Zuzendaritza Taldeari soilik, unibertsitari guztien lana izan behar da genero-parekidetasuna lortzeko urratsak ematea. Gure aldetik, hausnarketarako gune bat ireki nahi izan dugu datorren apirilaren 7rako antolatu dugun Emakumeak eta Unibertsitatea: parekidetasuna lortzeko tresnak Gogoeta Mintegiaren bidez. Gogoeta hori egin beharra dagoelako. -

(*)EHUko Izenetik Izanera Foroko kideak