Goizeko zortziak ematerako, Hondarribiko Alameda inguruak jendez lepo zeuden. Denak zuri-gorri, esnatu berri eta txukundu berri, alardea noiz pasatuko zain. Espaloietan eta kale bazterretan lehen lerroak aspalditik zeuden hartuak; propio okasiorako etxetik ekarritako aulki tolesgarriak han eta hemen, lurrean esertzeko egunkari orriak mimoz tolestuak, zapitxoak galtza zuriak ez zikintzeko... Zaila zen gero zetorrena imajinatzea. Zaila zen pentsatzea mimoz prestatutako aulki, egunkari orri eta zapitxo horien tartean mimo berdinez prestatutako plastiko beltzak zituztela gordeta.Iazko esperientzia hor zegoen eta aurten antzeko zerbait gerta zitekeela ahoz aho zebilen desfilea hasi aurretik. Alarde diskriminatzailearen aldekoek astean barna kaleak neurtzen ere jardun omen dute, plastikoak neurri-neurrira prestatzeko. Ez zen izan, bada, bat-bateko erabakia, aurrez pentsatua eta prestatua baizik. Plastikoak ere txukun jarriak, hesola eta guzti, eta Kale Nagusia osorik ondo-ondo tapatzeko lain.
Plastikoak ezkutu samarrean zeuden artean, baina nabarmena zen normaltasun eza. Ertzaintzaren hogeiren bat furgoneta eta ehunka ertzain ikus zitezkeen inguruan, haiek ere desfilatzeko bezala prestatzen, kaskoak jartzen eta elkarri animoak ematen. Bildu zen kazetari eta kamera kopurua ere ez zen inondik inora normaltasunaren isla.
8.25ean zuen emakumea soldadu gisara onartzen duen alardeak abiatzeko ordua. Hori bai, manifestazio modura ateratzeko baimena zuen eta 8.55erako bukatua behar zuen, alarde sexistarentzat kaleak garbi izan zitezen. Puntual abiatu zen, ertzainez erabat inguratua eta aurretik «Emakumeak Alardean. Alarde publikoa» zioen pankarta hartuta. Abiatzerako hasi ziren irainak, oihuak, Jaizkibel konpainiaren musika tapatzeko saioak. Abiatzerako nabarmendu zen errespetu falta.
Giro nahasi horretan, berrehun bat lagun bertaratu ziren Jaizkibel konpainiaren ingurura manifestazioan parte hartu eta animoak emateko. Eta memento batzuetan, Alarde sexistaren aldekoen oihuak ozenak eta mingotsak izanagatik, gertukoen txaloak gehiago entzun ziren, edo gehiago entzun nahi izan zituzten ibilbide guztian indartsu izan ziren Jaizkibel konpainiako 180 parte-hartzaileek. Nabarmentzekoa izan da beste urte batez beren jarrera.
Kale Nagusian gora hasi zirenerako dena zen plastiko beltza, ezker-eskuin, behe eta goi; emakumeak soldadu gisara pasatzen ikusi nahi ez zituztenek horixe erabaki zuten, plastiko beltzen atzean ezkutatzea. Gainera, metroz metro ertzain bana zegoen alde batera eta bestera, eta horiei Jaizkibel konpainiaren buelta guztian zeuden poliziakideak gehitu behar. Panorama beltza benetan, hitzaren zentzu zabalenean. Arnasa sakon hartu eta aurrera. Kale horretan gora etengabeak izan ziren irainak, oihuak, tronpeta soinu desatseginak... eta guztiek zuten helburu bakarra: Jaizkibel konpainiaren txistu eta danbor soinuak tapatzea. Ez zituzten ikusi nahi, ez zituzten entzun nahi. Horrekin konformatu ez eta objektuak jaurti zituenik ere izan zen tartean. Bi metro luze zen plastiko atzean ezkutatu ziren alarde mistoaren kontrakoak, baina garbi ikusteko moduan jarri zituzten hainbat pankarta, «Ez gara zuek ikustera etorri» edo «Zuekin inoiz ez» bezalako leloak zituztenak.
Modu bortitzean erdibitutako herria izan zen atzo Hondarribia, murru beltz batek erdibitua. Plastiko beltz horren atzean adin eta mota guztietako jendea ikus zitekeen; haur, gazte eta heldu. Argazkiak hamaika ikus zitezkeen; adibidez Kale Nagusian gora, elizatik gertu, pretil batean eserita zeuden hamarren bat haur. Hankak baino ez zitzaizkien ikusten, gorputzaren goialdea plastiko beltzaren atzean ezkutatuta baitzuten. Ozen iraintzen zituzten Jaizkibel konpainiako gizon eta emakumeak, haur ahots ozen eta mingarriz.
Plastikorik gabe geratu eta bere kontrakotasuna agertu nahi zuten askok bizkarra eman zieten Jaizkibel konpainiakoei, eta plastiko gabeko tarte horietan ere oharkabean ez pasatzeko moduko irudiak izan ziren: bi urteko haurraren begiak eta belarriak tapatzen zituen amarena, lagunari bizkarra emateko agintzen zion andrearena, amorruz iraintzen zuen aitonarena...
Gernikako Arbolaren Paseoan artean zain zeuden alarde sexistako kideak, 9.00etan abiatzekoak baitziren. Jaizkibelgoak ondotik pasatu zirenean, desfile diskriminatzaileko 5.000 lagunek bizkarra eman zieten. Zaldiak ere harresira begira jarri zituzten.
Hori parte txarrena, beste urte batez errepikatu zena. Parte hobea, atseginagoa, ibilbide guztian Jaizkibel konpainia animatzen jardun zutenek marraztu zuten. Txaloak eta animo beroak plastiko beltzaren aurrealdera atera zirenek behin eta berriz eskaini zituztenak. Eta ez ziren gutxi-gutxi izan. Urterik urte gehiago direla nabarmendu zuten Jaizkibelgo kideek. Animo gozoak izan ziren bide bazterrean zain zeuden familiek bidali zizkietenak; hasi bilobatik eta amonaraino. Egiazko txaloak.
Lasaitasunik ez zen egon apenas, nahiz eta berdintasunezko alardeko kideek beren aurpegi onenarekin osatu zuten ibilbidea. Une hunkigarrienak, edo lasaienak eta bere-bereak, behinik behin, bi izan ziren nagusiki. Lehenengoa, Arma plazara iritsi zirenean. Kale Nagusiko trantze txarra pasatuta, plastiko beltzik eta kontrako oihurik gabe, txaloak eta animoak jaso zituzten plaza horretan Jaizkibelgo kideek. Eta majo eskertu zituzten. Bigarren une atseginena ibilbidearen amaieran bizi zuten, Saindua ermitan. Bukaerako tarte horretan, Jaizkibelgo kideek bidea zabaldu zieten ibilbide guztian ondoan izan zituzten lagunei, eta modu horretan eskertu zieten jasotako babesa.
«Berdintasun legea gauzatu» zioen pankarta aurrealdean jarri zuten manifestariek, eta halaxe amaitu zen atzokoa, mezu garbiarekin eta aho zapore gozoxeagoarekin. Balioko ote zuen bidean pasatu beharreko trago txarra zertxobait samurtzeko. Eta, amaieran, bide guztian sufritutako tentsioa askatu zuenik ere izan zen. Besarkadak eta musuak ikusi ahal izan ziren han eta hemen. Barrutik ateratako emozioak, hamar urteko borroka latzaren marka garratzak. -
Amagoia MUJIKA
A.M.
HONDARRIBIA
Garoa Lekuonak aurten lekukoa hartu dio Ixabel Alkaini kapitain lanetan, eta atzo primeran estreinatu zuen kargua. Ibilbide guztian jardun zuen konpainiako kideak animatzen, eta ez zuen irribarrea galdu. Bukaeran balioespen gazi-gozoa egin zuen Lekuonak. «Berria naiz lan honetan, eta ez zait paper erraza egokitu, Jaizkibel oraindik ez dagoelako onartua», hasi zuen balioespena. Oro har, «oso pozik» zeudela agertu zuen. «Entseguak lasaiago joan dira eta itxaropena genuen gaur ez genuela plastiko beltz hori ikusiko. Bazirudien jendea ez zela gustura geratu iaz Hondarribiak emandako irudiarekin, baina, zoritxarrez, errepikatu egin da». Jaizkibelgo kapitainaren ustez, ez dira baliabide nahikoak jarri eta urtean zehar ez da lanik egin «egoera hori eragozteko» eta, modu horretan, kritika zuzena egin zion Hondarribiko Udalari. Murru beltz batetik pasatu behar izana «lotsagarria eta negargarria» zela gaineratu zuen Lekuonak. «Onar dezakegu jendeak gu ezin ikusi izana baina badaude horretarako baliabide egokiagoak. Buelta eman dezatela edo lekua utz diezaietela gu ikustera datoztenei», gaineratu zuen.
Hala eta guztiz ere, Garoa Lekuonaren ustez, Jaizkibel konpainia aurrera doa «eta pazientzia handiarekin». Berdintasunezko alardearen alde daudenek garbi daukate eurena dela etorkizuneko alardea, eta bide beretik jarraitzeko asmoa daukate. «Hurrengo urtean, Guadalupera joango gara eta berdintasunaren eta publikotasunaren aldeko botoa emango dugu».
Berdintasun Legea hitzetik hortzera ibili zuten
agintariek
Jaizkibel konpainiak hainbat eragile sozial eta politikoren babesa jaso zuen atzo. Bertan izan ziren, esaterako, Iñigo Lamarka, arartekoa; Esther Larrañaga Lakuako sailburua; Izaskun Moyua, Emakundeko zuzendaria; Berdintasunaren defendatzaile Maite Erro, eta Ezker Abertzalea, Aralar, Ezker Batua, EAJ eta PSE taldeek Gasteizko Legebiltzarrean dituzten hainbat ordezkari. Euskal Herriko Bilgune Feminista ere bertan izan zen bai eta LAB eta ELA sindikatuko ordezkariak ere.
Guztiek salatu zuten atzo bizitako egoera, eta hitzetik hortzera ibili zuten Berdintasun Legea. Bilguneko Maite Segurolaren hitzetan, erakundeek dituzten ardurak serio hartzeko garaia da eta herriaren zatiketa ez da bere kasa konponduko; neurriak hartu behar dira egoera hori konpontzeko.
Ezker Abertzaleko Itziar Basterrikak ere modu bertsuan jardun zuen. «Berdintasun Legea EAJk sortutako legea da eta ez dute ezer egiten hori betetzeko. Borondate gutxi daukate; iaz gertatutakoa errepikatu egin da aurten, eta hurrengo urtean errepikatu egin daiteke horrela jarraituz gero», adierazi zuen.
Iñigo Lamarka arartekoak «tamalgarritzat» jo zuen atzo gertatutakoa. «Lotsagarria da berezko eskubide bat betetzeko Ertzaintzaren babesa behar izatea».
Lamarkaren esanetan, Hondarribiko Udala da arartekoaren esana «betetzen ez duen erakunde bakarretakoa», eta datorren urtean gauzak beste modu batekoak izateko itxaropena agertu zuen.
Emakundeko zuzendari Izaskun Moyuak ere izan zuen hitzik atzoko gertakarien bueltan. Baikor agertu zen Moyua; «Aurten lehen aldiz, eta kontrakoen oihuak ozenak izan diren arren, Jaizkibelen musika entzun ahal izan da eta hori oso garrantzitsua da». Plastiko beltzen kontua «oso tristea» izan zela gaineratu zuen Moyuak eta berdintasunaren alde lan egiteko konpromisoa berretsi zuen. «Bihar lanean hasteko egun ona izan daiteke», bukatu zuen.
